Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kowalski,D.Falcman,Świadomośćaksjologicznaipodmiotowośćetyczna.Analizyiimpresje,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-666-6,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
ZamiastwstEpu
moralnych.Wydaje,żetakamyślprzyświecałabadaczommoralnościopowiadają-
cymsięzaorientacjąilościową.Ztymrozumowaniembędziemysięstaralipolemi-
zować,wtymmiejscuchcemytylkorazjeszczewskazaćnamożliwośćiznaczenie
problematykimoralnościwanalizachsocjologicznych,odsłonićwzajemnepowią-
zanieelementówokreślanychprzezpojęciasocjologiimoralności,nanieśćdenoto-
wanepojęcianamapęczęstopodejmowanychwsocjologiiprzyinnychokazjach
analizbadawczych.
Problemmoralnościjestzawszeproblemempodmiotu–tworzącego
iaktualizującegomoralność.Tomyślfundamentalna.Wsocjologiiwspółczes-
nejmożnasięspotkaćznurtemsocjologiiciała,podkreślającymnienowąmyśl,że
podmiotsocjologicznychteoriimaokreślonąkonstytucjębiologiczną–żejest,bio-
rącdosłownie,upostaciowiony.Myteoretyzujemywtymsamymduchu,jednak
chodzinamnieoprostespostrzeżeniebiologicznejorganizacji,leczosprawęteore-
tyczniebardziejzaawansowaną–odniesieniedoparadygmatuantropologicznego.
Chcemymianowicieuwypuklićpodmiotjakorealizującyokreślonego
rodzajuzałożeniaontologiczne.Służątemudługierozważaniaokoncepcjach
podmiotowości,którympoświęcamyosobnyrozdział,niestronimyodnichtakże
iwinnychczęściachpublikacji,kiedywymagategopotrzebabardziejwyczerpują-
cegoprzedstawieniateorii–wszystkopoto,abyspiąćmoralnośćiczłowiekawlo-
giczniedomkniętąkompozycjętreści.Bezpodmiotumoralnośćznajdowałabysię
wpróżni,byłabymoralnościąniczyją–atoprzecieżabsurd.Moralnośćjestzawsze
czyjaś,jestmoralnościągrupyizbiorowości–itoniejakiejś,leczokreślonej–bo
tworzącyorazaktualizującyjączłowiekizbiorowośćniesąprzypadkowe,majązato
określonąkonstytucjębytową,którąpotrzebauwyraźnić,nazwać,aprzynajmniej
sięnadniązastanowić.Dywagacjeomoralnościsąjałowe,anawetkuriozalne,
jeślisięichniedopełnioanalizypodmiotowości–wprzeciwnymraziekrytykza
każdymrazemmożezapytać:„aoczyjąmoralnośćtuchodzi–omoralnośćsamą
wsobie,omoralnośćczłowiekaigrupyukonstytuowanychwbliżejniewiadomy
sposób?”.TensposóbmyśleniaznajdujepotwierdzenieuR.Boudona–którypisząc
oefekcieodwrócenia,pokazujewyraźnie,żetenniebyłbymożliwybez„podmiotu
socjologicznegowyposażonegowzdolnośćdziałaniaiintencje”25.Namchodzi
dokładnieotosamo–wprzeniesieniunagruntmoralności.Dodajmyprzytym,że
inneodproponowanegoujęcietematugroziteoretycznąniedoskonałością,naktórą
niechcemysobiepozwolić.
Należyrównieżodpowiedziećnapytanie,dlaczegotylemiejscazajmuje
wksiążceteoriaK.Marksa.Istotnie,dajeonciekawąwykładniępodmiotu,ale
przecieżnieonjeden–takichzajmującychujęćjestbardzowiele.Trudnoutrzymy-
wać,żepropozycjaK.Marksaprzewyższawszystkiepozostałe–żejestichogólniej-
szymomówieniemczysyntezą.Wydajesięprzytym,żekonstrukcjaCh.Taylora
17
25R.Boudon,Efektodwrócenia.Niezamierzoneskutkidziałańspołecznych,tłum.A.Karpowicz,
OficynaNaukowa,Warszawa2008,s.22.
