Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjazewnętrznychuwarunkowańpolskiejniepodległości
29
NajgorzejwyglądałotowzdłużrównoleżnikowejosigeopolitycznejEuropy,od
ParyżaprzezBerlin,Warszawę,przedłużonejpodkoniectegookresupoMoskwę;jej
ważnymodgałęzieniemnazachodnimkrańcubyłLondyn.Tutajmieliśmydoczynie-
niazewzmagającymiswojąaktywnośćdwomamocarstwamirewizjonistycznymi-
NiemcamiiZwiązkiemSowieckim-orazdwomamocarstwamikunktatorskimi.Te
drugiemyślałytylkooswoichinteresachwprzeświadczeniu,żemocarstwarewizjo-
nistycznezaspokojąswójekspansywnyapetytwEuropieŚrodkowejiWschodniej.
Przykrótkowzrocznymiegoistycznym,częstonieufnymbrakuzainteresowania
upadałykolejnepróbyustabilizowaniasytuacjiwEuropiepoprzeznaprzykładpro-
jektUniiEuropejskiejprzedstawianyprzezFrancjęnaforumLigiNarodówwlatach
1929-1931czywschodniegoLocarnokilkalatpóźniej.DojścieHitleradowładzy
wstyczniu1933r.orazniezdolnośćmocarstweuropejskichdodostrzeżenianatury
zagrożenia,jakienieślizesobąnaziściorazszybkiego-pókibyłczas-zareagowa-
nianatozagrożeniesprawiły,żewojnawEuropiestawałasięnieuchronna,akażde
państwodążyłodojejindywidualnegouniknięcia,takżepoprzezszukaniegwarancji
zwiększającychpoczuciebezpieczeństwalubrównoważącychpotencjałiambicje
Niemiec.Hitlersprytnielawirowałpomiędzytymipróbamizatrzymaniajegorewi-
zjonistycznychzamiarów.Potrafiłoszukaćnietylkomocarstwazachodnie,aleprzede
wszystkimStalina.ZwiązekSowieckibyłsolidnympartneremnazistowskichNiemiec
wrozsadzaniueuropejskiegoporządku,łączniezudzielaniemimpomocywbudowie
potencjałuzbrojnego.Mniejszepaństwa,wtymPolska,niemiałynicdopowiedzenia
wtymmocarstwowymdansemacabre.Mogłyjedyniezdawaćsięnapułapkęsprzy-
mierzeniasięzNiemcamilubiluzjęgwarancjizestronyFrancjiiWielkiejBrytanii,
któreniemaldosamegokońcauprawiaływobecBerlinapolitykęappeasementu8.
OileIIRPmogłapróbowaćliczyćnajakąkolwiekszansęwsparciadlaswojej
niepodległościnapierwszychdwóchpoziomachmiędzynarodowychuwarunkowań
jejbezpieczeństwa,otylesytuacjawtymzakresierozstrzygałasięnanajniższym
poziomie,skądwłaśniepochodziłośmiertelnezagrożeniedlaPolski.Chodzioczy-
wiścieonajbliższesąsiedztwo,czylicoś,cojestokreślaneprzekleństwemnaszej
geopolityki-położeniemiędzyNiemcamiaRosją.Wprawdziewogólnymodczuciu
uchodzionozaodwiecznyproblemnaszegopołożenia,alejestwtymsporomitu,
awtakdramatycznejjakwokresiemiędzywojennympostacipojawiłosięonoporaz
pierwszyiostatni.Dramatyzmsytuacjipolegałnatym,żeobasąsiadującezPolską
odwschoduizachodumocarstwabyływtedysilnierewizjonistycznewstosunkudo
porządkuwersalskiego,aprzytymkierowałysięzabójczymidlaPolskiideologiami;
niechodziłowichprzypadkuonjedynie”klasycznąmocarstwowąekspansję.Ponadto
niebyłownaszymsąsiedztwiepaństw,któremogłybywjakiejśmierzeosłabiać
czymodyfikowaćostrośćskierowanejprzeciwkoPolscepresjiNiemieciZwiązku
E.Kołodziej,Polskaiinnepaństwawobecproblemówreparacjiidługówzagranicznych,Wydawnictwo
NaukoweScholar,Warszawa2017.
8
A.Mączak(red.),HistoriaEuropy,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1997,s.591-614.
