Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Klasyfikacjapodmiotów(adresatównorm)prawaprywatnego
wzdolnośćprawną:osobyprawneijednostkizart.331k.c.Opróczosóbadresatem
normyprawaprywatnegosąrównieżjednostkiorganizacyjne,któreniesąosobami
prawnymianijednostkamizart.331k.c.,ajednakmogąbyćpodmiotaminiektórych
stosunkówprawnych.Niemająwięconezdolnościprawnej,leczzdolnośćprawną
wycinkową(ograniczoną)9.Cowięcej,specjalnązdolnośćsądowąprzyznajeustawo-
dawcatakżeorganomosóbprawnych10lubwprost–organompaństwowymoraz
samorządowym11.Ogóładresatównormprawaprywatnego,biorączakryterium,do
kogoskierowanajestnormaprawaprywatnego,czylijejsubstrat,możnawobectego
podzielićnatrzypodstawowegrupy:1)pojedynczyczłowiek(osobafizyczna);2)jed-
nostkiorganizacyjneoraz3)inniadresacinormprywatnoprawnych.
Jeszczeprzeduchwaleniemkodeksucywilnegopodnoszono,żewyraźnezawę-
żenieregulacjikodeksowejtylkododwóchosóbnieobejmujecałokształtustosun-
kówspołecznychregulowanychprzezprawocywilne,gdyżobokosóbfizycznych
iprawnychpojawiająsiętakżeinnepodmioty(adresacinormprawacywilnego)12.
NajdobitniejmyśltętrochępóźniejwyraziłA.Stelmachowski,którystwierdził,że
zamknięciekręgupodmiotówprawacywilnegojestrównietrudnejakzamknięcie
kataloguumów13.Wdoktrynie14iorzecznictwie15,natlekodeksucywilnego,podej-
mowanoróżnieuzasadnianepróbyposzerzeniakataloguosóbprawnych.Nowych
argumentówdlauznania,żeobokosóbfizycznychiprawnychistniejąjeszczeinne
podmioty,dostarczyłaregulacjazawartawkodeksiespółekhandlowych.Handlowym
9Zob.J.Frąckowiak,Jednostkaorganizacyjnajakopodmiotstosunkupracy[w:]Zzagadnieńprawa
pracyiprawasocjalnego.KsięgajubileuszowaProfesoraHerbertaSzurgacza,red.Z.Kubot,T
.Kuczyński,
Warszawa2011,s.92in.
10Przepisart.250pkt1iart.422§2pkt1k.s.h.przyznajeprawodowytoczeniapowództwa
ouchylenielubstwierdzenienieważnościuchwałyzgromadzeniawspólnikówlubwalnegozgromadze-
niarównieżzarządowiiradzienadzorczej.Podobnieart.42§4pr.spół.,któryjednakuprawnienie
dowytoczeniapowództwaouchylenieuchwaływalnegozgromadzeniaprzyznajetylkozarządowi.
Zart.6913k.p.c.wynikazdolnośćsądowaorganówprzedsiębiorstwapaństwowego.
11RozbudowanykatalogtakichadresatóworazichsystematykęprzedstawiaM.Dziurda,Szcze-
gólnazdolność...,s.167in.
12A.WolterwglosiedoorzeczeniaSNz21.03.1964r.,ICR697/62,OSP1965/5,poz.73,
stwierdził,żenjestrzecząniewątpliwą,żewobrociecywilnoprawnymuczestnicząwwiększymlubmniej-
szymrozmiarzetakżejednostkiorganizacyjne,któreniebędącosobamifizycznymi,nieuzyskałyety-
kietkiosóbprawnych”.
13A.Stelmachowski,Zarysteoriiprawacywilnego,Warszawa1998,s.155in.
14A.Wolteruważał,żeoosobowościprawnejdecydujefaktycznapozycjadanejjednostkiimoże
onawwiększymlubmniejszymstopniumiećzdolnośćdobyciapodmiotemstosunkówprawnych,
zob.Osobowośćprawnajednostekbudżetowych,PiP1956/11,s.201.A.Klein,wskazującnacechynor-
matywneosobyprawnej,uznał,żemożnadoosóbprawnychzaliczyćjednostkiorganizacyjne,którym
ustawodawcanieprzyznajewprostosobowościprawnej,zob.Ewolucjainstytucjiosobowościprawnej
[w:]Tendencjerozwojuprawacywilnego,red.E.Łętowska,Ossolineum1974,s.289in.
15Zob.orzeczenieSNz18.04.1963r.,CO11/62,OSN1964/10,poz.195,zglosąS.Grzy-
bowskiego,wktórymuznano,żeosobowośćprawnąposiadająparafie,diecezjeidiecezjalnesemina-
riaduchowneKościołarzymskokatolickiego,chociażustawa,któranadałatymjednostkomosobowość
prawną,ukazałasiędopierow1989r.Zob.ustawęz17.05.1989r.ostosunkupaństwadoKościoła
KatolickiegowRzeczypospolitejPolskiej(Dz.U.z2019r.poz.1347zezm.).
43
