Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Narodzinywszechświata.HymnNieniebytowy(RV10.129)
Cotoskrywało?Gdzie?Iwczyjejpieczy?
Czybyływodyotchłanne,głębokie?[1]8
17
Zadanepytanianatchniony,anonimowywieszcz(ryszi)-piewcategohymnu
poprzedzastwierdzeniemdośćoczywistym,choćkryjącympewnąniespodziankę.
OtóżchodzioDniebyt”,któregoteżniebyło.Jakmożeniebyćniebytu?!Chodzi
tumianowicieostan,doktóregonieodnosząsiężadnekategoriepoznawcze-
aniafirmacja,aninegacja.Jasnewięc,żeniemożebyćmowyoistnieniuaniprze-
stworu,aniniebios,choćtenostatniterminnieoddajewpełnisprawiedliwości
sanskryckiemuwjoman,bowiemchodzituraczejoczasoprzestrzeń9.Jednakże
piewcytegohymnuzapewnienieonieistnieniuniebytunadalniedajespokoju
ipytadalej:aleczytomasens?Otóżniewątpliwiema!Jeśliodwołamysiędomate-
matykiioznaczymyBYTznakiem[+]aNIEBYTznakiem[-],topododaniu
ichotrzymamyzero.Zerowięcjestsumąbytuiniebytu.Wsanskryciejestwiele
terminów,którymiokreślasięzero
10
,alenajczęściejstosowanejestpojęcieśunja–
[pustka’
11
,obokniegozaśpojawiasiętakżeokreśleniepurna–[pełen,obfity’
12
.Te
dwaterminyrazemwziętesąadekwatnymopisemświadomościrozumianejjako
twórcarzeczywistościczasoprzestrzennej.TenniejakoDzerowy”stanrzeczytrafnie
ujmujeBhagawadgita(IIw.p.n.e.-IIw.n.e.),gdypowiada:DNiemaistnienia
niebytu,anibytunieistnienia”.Alezarazdodajewodniesieniudorzeczywisto-
ściczasoprzestrzennej,żeDTychoburozgraniczeniedostrzegliistnieniaznawcy”
(2.2.16)
13
.Ciznawcyistnieniauosabiająaktywnośćstwórczejświadomości.
Możnawięcprzypuszczać,żedalszetrzypytanianiejakodotycząnaturytego
Dzera”,którejestpustkąipełniąjednocześnie,awięcsumąbytuiniebytu.Wtym
kontekściewartoprzytoczyćinteresującąopinię,podługktórejDindyjscymatema-
tycynietylkozaakceptowalizero.Oniprzeobrazilije,zmieniającjegorolęzele-
mentujedyniewypełniającegopozycję-wliczbę.Totejreinkarnacjizawdzięcza
8
J.Jurewicz,FireandCognitionintheṚgveda,Warszawa2010:DTherewasneither
being/truthnornonbeing/untruththere.TherewasneitherspacenortheHeavenwhichis
above.Whatwasconcealing/Whatwasmoving?Where?Inwhoseprotection?Wastherethe
waterunfathomable,deep?”.
9
Patrz:komentarzdo39strofyhymnuwieszczaDługomrocznego(rozdziałV).Podobnie
interpretujetenfragmentprof.J.Jurewicz.
10
DAbhra,akaśa,ambara,antarikṣa[antariksza],bindu,gagana,kha,nabha,vyoman
[wjoman]”.G.Ifrah,Historiapowszechnacyfr,przeł.K.Marczewska,K.Szeżyńska-Maćkowiak,
t.2,Warszawa2006,s.40,267.
11Tamże,s.228.
12Tamże,s.174.
13DnśsatovidyatebhśvonśbhśvovidyatesatahBhg_02.016a'ubhayorapidrṣṭo'ntastv
anayostattvadarśibhihBhg_02.016c”.http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/1_sanskr/2_epic/
mbh/ext/bhgce__u.htm(dostęp:12.10.2020).[Oileniezaznaczonoinaczej,wszystkoprzekłady
pochodząodAutora-przyp.red.].
