Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
SachaPecaric
kabalistycznych,samniebyłkabalistą.Dlategojegospojrzenieróżnisięznaczącood
spojrzeniakabalistówitowarzyszymudystansbadacza3.Kabałatowiedza,któraist-
niejewjudaizmieod2000lat.Dziełakabalistycznesąwwiększościkomentarzamido
Tory.Dlapełniejszegowniknięciawtematnależywspomnieć,żejudaizmposiadadwa
podstawoweteksty,którepojmowaćmożnajednakżejakodwaaspektytegosamego:to
zjednejstronyToraPisana(ToraSzebichtaw),czyliPięcioksiąg,będącydlaŻydówzbio-
remprzepisówprawno-społeczno-religijnych(niejesttojedynie„instrukcja”religijna,
alewłaśnieprawna),zdrugiejzaśToraUstna(ToraSzebealpe)obejmującawszystkie
komentarzedoToryPisanej,odTalmudupocząwszy.Dlazrozumieniajudaizmunaj-
ważniejszejestzrozumieniedynamikimiędzyTorąUstnąaPisaną.ToToraUstnajest
siłąnapędową.StanowionatradycjęodczytaniaToryPisanej,którejnierozumiemydo-
słownie–wjudaizmieniemadosłowności,podobnepodejścietraktowanebyłobyjak
bałwochwalstwo.Toręczytaćmożnanawielupoziomachanalizy:1)pszat:znaczenie
podstawowe(błędnietłumaczonejako„dosłowne”–słownikjęzykahebrajskiegonie
wystarcza,bytoznaczeniepoznać),2)remez:znaczeniegłębsze,alegoryczne,3)drasz:
egzegezatekstu,rozumienietalmudyczne,4)sod:rozumieniekabalistyczne.Pierwsze
literytychsłówtworząsłowopardes(ogród).Podsumowując,możnapowiedzieć,że
kabałaniejestdodatkowąstrukturąwjudaizmie,leczczęściąToryUstnej,iżestanowi
najgłębszystopieńwtajemniczeniawToręPisaną–sytuujesięnamistycznympoziomie
sod.Chcępodkreślić,żeczytającnp.księgęZohar,którejtytułjestodrazukojarzony
zkabałą,mamywistociedoczynieniazkomentarzemdoodpowiednichwersetówTory,
którastanowicentrumjudaizmu.
Przyjrzyjmysiępodstawowymtekstomkabalistycznym.Najstarszymznichjest
Seferjecira,którejtytułnależałobyprzetłumaczyćjakoKsięgakształtowania,tworze-
nia,albowyartykułowania.BoBóg,tworzącświat,wyartykułował(wypowiedział)go,
czylimetaforastworzeniaświataopisanawBibliijestmetaforąaktulingwistycznego.
WedługtradycjiautoremSeferjecirajestpraojciecAbraham,GershomScholemna-
tomiastumiejscawiatęksięgęwIIstuleciun.e.,azajejautorauważarabiegoAkiwę
–jednegoztanaitów(pierwszychnauczycieliTalmuduzIiIIstulecia).Jakodziedzina
religijna,kabałajestobojętnawobecpodejściahistorycznego.Dlaczłowiekareligijnego
nieistotnejest,czySeferjeciręnapisałAbraham,czyrabinAkiwa.Księgataopisuje
strukturębytupowstałegopoprzezpermutacjeliter.Seferjeciranasamympoczątku
zawierastwierdzenie,żesefiraChochmajestpołączonazsefirąBinapoprzez32ścieżki,
któresiędzieląna10sefiroti22literyalfabetuhebrajskiego,którezkoleisąpodzielone
na3matki,7podwójnychi12prostych.NiektórzydopatrująsięwSeferjecirazasad
gramatycznych,innikosmologicznych,zpewnościąjednakjesttojedenznajstarszych
inajbardziejfundamentalnychtekstówkabały.DrugąważnąksięgąkabałyjestSefer
ha-bahir(czyliKsięgajasności),tradycjaumieszczająwIIwiekun.e.,ajejautorstwo
przypisujerabinowiNechuniibenha-Kana.Seferha-bahirrozwijaideeSeferjeciry.
JednymznajbardziejznanychtekstówkabałyjestSeferha-Zohar(KsięgaBlasku),
księgaspisanawtrudnejodmianiearamejskiego.Iznów:większośćuważała,żeZohar
zostałanapisana,jaktwierdziłScholem,wXIIiXIIwiekuprzezrabinaMoszegozLe-
onu,tradycjazaśprzypisujejejautorstwoSzymonowibarJochajowi,ostatniemuztana-
3G.Scholem,Kabałaijejsymbolika,przeł.R.Wojnakowski,Znak,Kraków1996;idem,Mistycyzm
żydowskiijegogłównekierunki,przeł.I.Kania,Czytelnik,Warszawa1997.
