Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.Istotaiteoretycznepodstawyspołecznejodpowiedzialnościprzedsiębiorstwa
zwyczajobszarami)odpowiedzialności,np.:ekonomicznej,prawnej,etycznej,filan-
tropijnej,ichzakresuorazinstytucjonalizacji.
Odprzedmiotuipodmiotuzależy,ktolubconakładaodpowiedzialność.Odpo-
wiedzialnośćmożewynikaćzprzekonaniawewnętrznego,czyliprzyjmowanych
iwyznawanychwartościnajczęściejukształtowanychwprocesiesocjalizacjijednost-
kiorazwynikającychzpierwotnegokodupredyspozycjimoralnejczłowieka(jego
postawwobecodpowiedzialności).Odpowiedzialnośćmożebyćtakżeprzyjętajako
ideażyciaspołecznegowypracowanawtokuhistoryczno-kulturowegorozwoju
społeczeństwa,wktórymżyjeosoba.Normyspołecznemogąbyćźródłemodpo-
wiedzialnychlubnieodpowiedzialnychzachowańczłonkówspołeczeństwa.Odpo-
wiedzialnośćmożebyćtakżenałożonaprzezinnepodmioty.Mowatuzwłaszcza
opodmiotachwznaczeniuinstytucjonalnym(sądyróżnychinstancji,urzędyskarbo-
we,zakładyubezpieczeńspołecznychorazinniprzedstawicielewymiarusprawie-
dliwości,administracjipaństwowejirządowej),pełniącychjednocześniefunkcje
trybunałaiegzekutora.Wprzypadkuodpowiedzialnościprzedsiębiorstwapodmio-
tamiwymagającymi/oczekującymiodpowiedzialnegodziałaniasąinteresariusze,
którychznaczeniemożnastopniowaćwzależnościodmocyizakresuichwładzy23.
Odpowiedzialnośćujawniasięwkontekścieodpowiednichwarunków,takich
jakświadomość,wiedzaiwolnośćjednostki,któremogązostać„zweryfikowane”
lub„złagodzone”wszczególnychsytuacjach,kiedysąspełnionefragmentarycznie.
Owozłagodzeniewarunkównajczęściejzwiązanejestzczynnikamizewnętrznymi,
któreuniemożliwiajądziałanie,lubczynnikamiwewnętrznymiwynikającymiznie-
wiedzy,brakuodpowiednichkompetencjilubspecyficznejblokadymentalnej.Ele-
mentyskładoweodpowiedzialności(takżeprzedsiębiorstwa)powiązanesązkon-
tekstem,wjakimmożeonazaistnieć,atakżezkierunkiemjejoddziaływania.
Wprzypadkuanalizytegoobszarunaszczególnepodkreśleniezasługujeinicjatywa
polskiegofilozofaprof.R.Ingardena,którywostatnichlatachżyciapodjąłsię
wswoichbadaniachrozpoznaniaproblemuodpowiedzialnościidałjegofenomeno-
logicznąinterpretację.WedługIngardenawartościtakiejak:sprawiedliwość,wol-
ność,miłosierdzie,ofiarnośćistniejąjakoideałymoralne,któresąkonkretyzowane
wposzczególnychsytuacjach.Wybór,któregoczłowiekdokonujewkonkretnejsy-
tuacji,nadajeczłowiekowiobiektywnąwartość:pozytywnąlubnegatywną.Zda-
niemIngardenaczłowiekjestsprawcąokreślonejwartościistajesięzaniąodpowie-
dzialny.Refleksjanadistotąodpowiedzialnościpomagawejrzećwtreśćwartości.
Ingardenwyróżniaczterysytuacjeodpowiedzialności[Ingarden1987,s.77-184]:
1)ponoszenieodpowiedzialności,czylimożnabyćodpowiedzialnymzacoś
wsensiesprawczym;
23Okazujesię,żetrybunałiegzekutor,realizującswepowinnościwedleróżnychmodelinakłada-
niaodpowiedzialności,mogąspłycaćznaczenieodpowiedzialnościdojejrestrykcyjnegowymiaru,
czyliponoszeniakonsekwencjizaczynydokonane.WedługJ.Fileknadmiernatrybunalizacjaniewiele
wnosidozrozumieniaodpowiedzialnościwjejszerokimkontekście[Filek1999,s.114].
