Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Przed„Sierpniem”był„Lipiec”
15
Trudnowyzwolićsiędziśodtego,byniepatrzećnaLipieczperspek-
tywypóźniejszegoSierpnia,wktórymrobotniczyprotestswymrozma-
chem,determinacjąikońcowymsukcesemprzesłoniłtowszystko,cogo
poprzedziło.Znajomośćnastępstw,skutkówjestnieodłącznącechąpracy
historyka,alebywa,żeutrudniawyważeniewłaściwychproporcjipomię-
dzywydarzeniami.Możnapowiedzieć,żehistorykspoglądanaproces
historycznyzperspektywylotuptaka,widzizarównoprzyczyny,jak
iskutkidanegowydarzenia;inaczejrobitokronikarz,nagorącoodnoto-
wującykolejnefakty,przeczuwającyconajwyżejichznaczenie.Historyk
zajmującysiędziejaminajnowszymibliższyjestkronikarzowi;to,codziś
wydajemusiędoniosłymdziejowowydarzeniem,możeutracićtenwalor
zalatkilkanaskutektego,iżdziałaniaspołecznetworzącehistoriępoto-
cząsięwodmiennymkierunku.Doniosłośćdziejowabowiemjestzależna
takżeodzwiązków,wjakichdanewydarzeniepozostajezpóźniejszymi
zdarzeniamioszczególnymznaczeniuwprocesiehistorycznym.Itak,na
przykład,zpunktuwidzeniaspołeczeństwarosyjskiegolatosiemdziesią-
tychubiegłegowiekuruchrobotniczywydawałsięczymśmarginalnym,
późniejszezajścierewolucjipaździernikowejnadałomuznaczenie,uwy-
puklającjegorolęjakoniezbędnegoogniwawłańcuchu,którydoprowa-
dziłdoprzełomuwroku1917.CzyżpodobnieniebyłozLipcemroku’80?
Czyżwtokujegotrwaniamożnabyłoprzewidzieć,coprzyniosąkolejne
miesiące?Czyżsamijegotwórcy–strajkującyrobotnicy–zdawalisobie
sprawę,iżtworząnowyetapnaszejhistorii?
Dziś,gdyjesteśmymądrzejsioznajomośćprzebieguwydarzeńpoLip-
cu,łatwoprzychodzinamferowaćoceny,widziećwszystkieniedociągnię-
ciaisłabościrobotniczegoprotestu.Jestto„mądrość”historyka,aleprzecież
wiedzytejniemogliposiadaćaktorzywydarzeńlipcowych–strajkujący
robotnicyiznajdującysiępoprzeciwnejstroniebarykadyaparatwładzy.
Przewidywanowówczaswielemożliwychscenariuszydalszegorozwoju
wypadkówwPolsce,stądtatakcharakterystycznadlatamtychdniniepew-
ność,chwiejnośćpostaw,brakjednoznacznegookreśleniasię.Cechowałoto
nietylkoadministracjęiaparatwładzy,aleisamychrobotników.Banosię
używaćnawetsamejnazwy„strajk”
.WWSKŚwidnikstrajkującyrobotni-
cyokreślalisięjako„komitetpostojowy”
,natomiastwFSCLublin–jako
ZakładowyKomitetRobotniczy.Jesttozupełniezrozumiałe,zważywszy
nawyjątkowośćsytuacji–strajkjakoformaprotestuisocjalizmwydawa-
łysiębyćczymśwykluczającymsięwzajemnie!Taniepewność,coprzy-
niesiejutro,towarzyszyławówczascałemuspołeczeństwupolskiemu.Li-
czonosiępowszechniezmożliwościąkonfrontacjisiłowej.WLubelskich
ZakładachNaprawySamochodów(strajkującychod10do15lipca)zoba-
wyprzedewentualnymirepresjaminiezgodzonosięnawyłonienieko-
