Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
CzęśćI.Oformachobecnościhistoriiwsferzepublicznej
dosłowniecałemiasto.Protesttenstanowiłprolegomenędosierpniowych
strajkówWybrzeża,uwieńczonychzwycięstwembracirobociarskiejiporo-
zumieniamiotwierającymidrogędotworzeniawolnychzwiązkówzawo-
dowych.Sierpień’80jakopunktodniesieniawspojrzeniunasprawypol-
skiemożnazatemzaakceptowaćjedyniepodwarunkiempotraktowania
gojakoskrótumyślowego,obejmującegowrzeczywistościtakżeprzemia-
nyidojrzewanierobotnikówpolskichicałegospołeczeństwawstrajkach
lipcowych.Wprzeciwnymwypadku„zawiśnieonwpróżni”
,wyrwany
zostaniezkontekstuhistorycznegoiniepodobnabędziewyjaśnić,jakdo
niegodoszło.Świadomośćbowiem„sierpniowejklasyrobotniczej”wyra-
stawprostejliniizeświadomości,jakatowarzyszyłaijakąwyzwoliłystraj-
kilipcowe.Wyrastawdwojakimsensietegosłowa.Popierwsze,botamsą
jejkorzenie,podrugie–wyrastatak,jaksięwyrastazkrótkichspodenek…
Możnapostawićpytanie,czydoszłobydopolskiegoSierpniabezprze-
mian,jakiedokonałysięwspołeczeństwieiwewładzachwtokuipod
wpływemtych„przerwwpracy”
,jakokreślałastrajkilipcowestarająca
sięjezdezawuowaćoficjalnapropaganda.Jesttozarazempytanieozna-
czenieirolęLublina–centrumlipcowegoprotestu.Zawcześniedziśna
jednoznacznąodpowiedźipełnąocenę,badaniasądopierowtoku,można
jedyniewskazaćnaewentualnekierunkimyślenia.Znanyjest,coprawda,
zasadniczyzrąbfaktówLipca’80,leczprzecieżnieofaktografiętuchodzi.
Historięmożnabadaćnadwasposoby.Tenpierwszycharakteryzujedąż-
nośćdoustalaniajaknajwiększejilościfaktów–wydarzeńhistorycznych;
imichwiększaliczba,tympełniejszyobrazzdziejówposiadamy.Tendrugi
wydarzeniehistorycznerozpatrujetylkowkontekściejegowytwarzania,
powstawania,jakorezultat,wypadkowadziałańokreślonychjednostek
igrupspołecznych.Zaobydwomasposobamistojąodmiennekoncepcje
pojmowaniasamychdziejów,samegoprocesuhistorycznego.Pierwsza,
właściwadlahistoriografiiklasycznej,dałabysięobrazowoprzedstawić
jakoogromnabudowlazłożonazposzczególnychcegiełek-faktówhisto-
rycznych,ichustalenietozasadniczycelnaukihistorycznej.Gdybyznów
odwołaćsiędoobrazowegoporównania,toproceshistorycznywujęciu
drugim,właściwymdlahistoriiteoretycznej,możnabyprzyrównaćdota-
śmyprodukcyjnej,zktórejspadają,powiedzmy,czółenka.Każdeczółenko
towydarzeniehistoryczne.Historiateoretycznanieograniczasięjedynie
dorejestracji(odtwarzania)wydarzeń,leczzajmujesięmechanizmamiwy-
twarzaniahistoriiprzezczłowieka.Jedynietakahistoriamożebyćnapraw-
dę„nauczycielkążycia”–wiedza,jakądostarczahistoriografiaklasyczna,
wiedzafaktograficzna,jestbezużytecznajakopodstawaaktualnychdzia-
łań.Lipiec’80wujęciuhistoriiteoretycznejtozatemproceswytwarzania
historiiwokresiestrajkówlubelskich.
