Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Klasycysocjologiijakoprzedstawicielekierunkówwhistoriimyślisocjologicznej
35
Zasadysocjologii,Zasadyetyki.H.Spencerzmarłw1903r.wBrighton,gdziezpowodu
swojegosprzeciwuwobecwojnyzBuramispędziłwosamotnieniuostatnielatażycia.
SystemsocjologiiH.Spencerareprezentujejedenznajbardziejwpływowych,wyrosłych
nagrunciepozytywizmukierunkówwmyślispołecznejXIXwieku,tojestewolucjo-
nizm.NiemożnawprawdzienazwaćH.Spenceradarwinistąsensustricto-tymbar-
dziej,żedoszedłdoswoichwnioskówsamodzielnie,niezależnieodCharlesaDarwina
-jednakideeprzewodnieizałożeniametodologicznebyływspólneobydwuautorom
(L.Kasprzyk,Spencer,Warszawa1967).
Samtermin„ewolucjonizm”byłrozumianywliteraturzeprzedmiotuzbytwąskolub
zbytszeroko.Wpierwszymujęciuutożsamianogownaukachspołecznychwłaśnie
zdarwinizmem,awięczkoncepcjamipochodnymiodteoriiewolucjibiologicznej
Ch.Darwina.Zbytszerokieujęcieewolucjonizmuobejmowałozaśwszystkichmyślicieli,
którzyzajmowalisięproblematykąrozwojuspołecznego.Dopowyższegoprzyczyniło
sięniejednoliterozumieniesamegosłowanewolucja”
,któreutożsamianozenzmianą”
,
nrozwojem”czynpostępem”
.Stanowiskopośrednietraktujeewolucjonizmjakoteorię
zajmującąmiejscepomiędzytymidwiemaskrajnościami,wtymznaczeniu,żenależy
goposzerzaćpozadarwinizm,alenieobejmowaćpoglądówwszystkichtwórcówsche-
matówrozwojuspołecznego.
Ewolucjonizmcharakteryzująnastępująceprzekonania(zaJ.Szackim,Historiamyśli...):
1)rzeczywistośćludzkajestczęściąprzyrodyinależyjąbadaćzapomocąmetod
stworzonychprzezprzyrodoznawstwo;
2)światludzipodlegaprawomprzyrodniczym,niezaśprzypadkowi;
3)wyjaśnieniezjawiskpowinnosięodbywaćprzedewszystkimpoprzezwskazywa-
nienaichgenezę;
4)pomimonieustannychzmian,jakimwtokuewolucjipodlegarzeczywistośćspo-
łeczna,maonapewnetrwałecechy,awśródnichnajbardziejtrwałesąogólne
zasadyfunkcjonowanialudzkiegoumysłu;
5)wyjaśnieniompowinienpodlegaćnietylesamfaktewolucji,ileprzyczynyzda-
rzającychsięsporadycznieokresówbezruchuizastoju;
6)zmianawjakiejkolwiekdziedzinieżyciaspołecznegopociągazasobązmianywe
wszystkichinnychdziedzinach,stającsięostateczniezmianąglobalną.
WedługH.Spenceracałymbytem,wszystkimizjawiskamiiprocesami,jakiezachodzą
wspołeczeństwie,rządziprawoewolucji.Ewolucjajestprocesemnieuchronnym.Od-
nosisięonanietylkodozjawisknaturyfizycznejczybiologicznej,aletakżedozjawisk
psychicznychispołecznych.Teostatniesąrównieżczęściąprzyrody,dlategopodlegają
jejprawom.
