Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Klasycysocjologiijakoprzedstawicielekierunkówwhistoriimyślisocjologicznej
33
2.Głównymczynnikiempostępujestjednakduchludzki,stądjegostanmaznacze-
niedecydujące.
3.Najważniejszymprawemrozwojuspołecznegojestwzwiązkuztymprawotrzech
stadiówwyjaśnianiaświata,októrymwyżejjużbyłamowa.
4.Przemianyświadomości,którychtoprawodotyczy,sąściśleskorelowanezprze-
mianamiwewszystkichdziedzinachżyciaspołecznego.Takwięcwzależnościod
tego,najakimetapieznajdowałasięludzkaświadomość,takiteżbyłstanobycza-
jów,mody,ustrojespołeczneiinneurządzeniaspołeczne.
5.Historiajest,zdaniemA.Comte'a,realizacjądoskonałegoładuspołecznego,za-
pewniającegostabilizacjębezstagnacjiiewolucjębezrewolucji.
6.Podmiotemdziejówjestludzkośćjakocałość.
NiewątpliwymwkłademA.Comte'awpowstaniesocjologiijakoodrębnejnaukibyło
nietylkozaproponowanienazwytejdyscyplinyiokreślenieprzedmiotujejbadań,ale
równieżwskazaniemetodbadawczych,jakimipowinnasięonaposługiwać.Wyróżnił
onmetodęobserwacji,eksperymentu,metodęporównawcząihistoryczną.
Trzypierwszemetodyznanejużbyłynaukompozytywnym,używanebyłyprzeznauki
poprzedzającesocjologię,stądtakżesocjologiamożeipowinnasięnimiposługiwać.
Metodahistorycznazaśjestswoistadlasocjologii.
Metodaobserwacjijestprawidłowozastosowanapodwarunkiem,żejesttoobserwacja
zewnętrznawobecbadanegoprzedmiotu.Powinnamiećonapodstawyteoretyczne,gdyż
inaczejniebyłobywiadomo,czegoszukaćwbadanymprzeznasświeciespołecznyminie
byłobymożliwerozumienieznaczeniadokonanychodkryć.Szczegółowychdyrektyw
dotyczącychobserwacjimożedostarczyćbadaczowiteoriastatykiidynamikispołecznej.
Metodaeksperymenturównieżmożeznaleźćzastosowaniedobadaniazjawiskspołecz-
nych.Bezpośrednieksperymentwprawdzieniemożemiećmiejsca(wzjawiskaspołeczne
niemożnaingerowaćipoddawaćichkontroli),alesamaprzyrodadostarczadoświad-
czeniawformiepośredniej,gdydobrzenamznanezjawiskoprzebiegawwarunkach
patologicznych.A.Comtedopuszczałwięceksperymentnaturalnypolegającynatym,
żeskutkiczegoś,codziejesięwokreślonymmiejscu(np.tornada,rewolucje),byłyby
obserwowaneiporównywanezsytuacjąwmiejscu,gdzietakiezdarzenienienastąpiło.
Metodaporównawczajestcharakterystycznadlabiologii,awięcnaukibezpośrednio
poprzedzającejsocjologię.Socjologpowinienposługiwaćsięniązeszczególnąostroż-
nością.Wartośćpoznawcząmożemiećdlanaukiospołeczeństwieporównywanie
różnychstanówspołeczeństwanaróżnychobszarachziemi,awramachjednegonarodu
-fazrozwojucywilizacjiludzkiej.
