Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zarysproblematykibadawczejizwiązanychzniązagadnień
ilegitymizujeporządekwartościuznawanychprzezdanągrupę.Badaczzwraca
szczególnąuwagęnakryteriumżywotnościprzeszłościorazfunkcjonalności
pamięciinatejpodstawiewyróżniatrzyrodzajepamięci:antykwaryczną,monu-
mentalnąorazhistoryczną.Wpamięciantykwarycznejprzeszłewydarzenialub
dawnewytworykulturyulegajądalekoidącejdesemantyzacji,potwierdzają
tylkofaktistnieniaprzeszłości(np.pozostałościstarychmurówmiejskich,kalen-
dariumwydarzeńobchodzonychwdanymdniuodczytywanewradiu).Pamięć
monumentalna,utożsamianazpamięciązbiorową,służyobjaśnianiufltuiteraz”,
przyjmowaniulubodrzucaniupewnychsystemówwartości,postaw,aleprzede
wszystkimstanowipodstawowymateriał,zktóregobudujesięobrazwłasnej
grupy.Pamięćhistorycznanatomiastjestnajbliższaflbezinteresownej”kontem-
placjitego,cominione(zachowańludzkich,sposobówmyślenia,wartości,sen-
sów,światopogląduczyidei)48.
WścisłymzwiązkuzpamięciązbiorowąpozostajeproponowanaprzezJana
iAleidęAssmannkategoriapamięcikulturowej,będącejwypadkowątrzech
innychwymiarówpamięci:mimetycznej,rzeczyorazkomunikatywnej.Pamięć
mimetycznawiążesięznaśladowaniemdziałańinnychosób.Przejawiasię
wkultywowaniuobyczajówbądźtradycjiipozwalaludziomfunkcjonować
wcodziennymżyciu.Termintenwydajesięczęściowopokrywaćztym,coPaul
Connertonnazywapamięciąucieleśnionączynawykową–pozwalaflzachować
wumyśleprzeszłośćbezpotrzebyodnoszeniawspomnieńdoichhistorycznego
źródła,ajednakskutecznieodtwarzaprzeszłośćwnaszymteraźniejszympostę-
powaniu[ł]jakgdybyosadzasięwciele”.Wtejpamięcimieszcząsięchoćby
gestypowitania,umiejętnośćposługiwaniasiępewnyminarzędziami,zdolność
pisania49.Pamięćrzeczywiążesięzprzedmiotamimaterialnymi,któreprzypo-
minajączłowiekowijegoprzeszłość,przodkówitp.–flwskazującteraźniejszość,
odsyłajądoprzeszłości”50.Pamięćkomunikatywnajestrezultatemkontakto-
waniasięzinnymiczłonkamizbiorowościiobejmujewspomnieniadzielone
zeswoimiwspółczesnymi(przykłademtegotypupamięcimożebyćpamięć
pokoleniowa)51.Towłaśnienapamięcikomunikatywnejopierająsięprzeważ-
niebadaniahistoriimówionej(oralhistory).Najbardziejwyraziścieinajpełniej
przechowywanesąwniejinformacjedotyczącenajbliższejprzeszłości.Imdalej
wprzeszłość(80–100lat),tymjestichmniejitymbardziejsąwybiórcze–oczasach
48Ibidem,s.127.
49Por.J.Assmann:Pamięćkulturowa.Pismo,zapamiętywanieipolitycznatożsamośćwcywilizacjachstaro-
żytnych.Przeł.A.Kryczyńska-Pham.Warszawa2008,s.36–37;por.A.Assmann:Przestrzeniepamięci.
Formyiprzemianypamięcikulturowej.Przeł.P
.Przybyła.W:Pamięćzbiorowaikulturowa.Współczesna
perspektywaniemiecka.Red.M.Saryusz-Wolska.Kraków2009,s.101–142.
50J.Assmann:Pamięćkulturowa…,s.36.
51Ibidem,s.66.
30
