Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tożsamość-pamięć-zbiorowość
treśćhistorycznątylkowówczas,jeślitreśćtamajużformę,którapowinnabyć
flpowłoką”natylecienką,flabyniedodawałaonanicdotego,cowswoimzbiorze
zawiera”,alenatylemocną,abyspełnićswojąfunkcję.Stwierdza:
nieistniejeprzedmiotprzedstawianybezprzedstawienia.Jeślizastosujemytospo-
strzeżeniewniniejszymkontekście,zorientujemysię,żeowąsymetrięprzedstawie-
niaitego,coprzedstawionenajtrafniejująćwterminachformy.Mówiącdokładniej,
formyoznaczają(denote)teaspektyprzedstawianejrzeczywistości,któreodpowia-
dająistociepewnegoprzedstawieniaoznaczonego(denoted)przezpewnepojęcie
historyczne.Krótkomówiąc,pojęciasąjęzykowymiodpowiednikamiformwrze-
czywistości.Formyteniepoprzedzająprzedstawieniawczasieanipodwzględem
logicznym.Kiedyobjaśniamyrzeczywistośćwterminachprzedstawienia(estetycz-
nego),projektujeononarzeczywistośćswojewłasneformy,nadającjejwtensposób
własnośćrzeczywistościprzedstawionej.Paradokspoleganatym,żezjednejstrony
przedstawienieniedodaje(raczejniepowinnododawać)nicdorzeczywistościani
donaszejwiedzyorzeczywistości,azdrugiejdodajewszystko,czegopotrzebujemy,
byodnaleźćsięwświecie.Wewzajemnymoddziaływaniuformyitreścijęzykirze-
czywistośćnajbardziejsiędosiebiezbliżają–idlategoprzedstawienieprzybliżanas
doświatabardziejniżopis46.
Powyższeuwagimożnaodnieśćtakżedopamięcistanowiącejźródłowiedzy
lubwyobrażeńoprzeszłości,którąmożnaoperowaćtak,bynadawaćjejzna-
czenie.Przywoływanieprzeszłościprzezpamięćrównieżopierasięnamecha-
nizmietworzeniareprezentacjiminionegoijużnieobecnego.Pamięćczerpiąca
zbiografiijednostkilubprzeszłościgrupyjestbudulcem,zktóregopodmiotkon-
struujeswojątożsamość.Wprzypadkuzbiorowościbądźwspólnotysłużyona
równieżkształtowaniuświadomościjednostkinapodobieństwoświadomości
innychczłonkówgrupyorazwytwarzaniuwięziipoczuciazbiorowegoflmy”.
Odbywasiętopoprzezodwoływaniesiędowspólnychprzodków,tradycji,sym-
bolizapośrednictwemmediów,instytucjispołecznych,miejscpamięci,rytuałów
towarzyszącychrocznicom,atakżepamięciświadkówwydarzeńitd.
A.Szpociński,mówiącospecyficepamięcizbiorowej,zauważa,żeflpamięci
zbiorowychjestwiele,tyleilegrupbudującychswojątożsamość,odwołującsię
doprzeszłości”,azawartewnichflfragmentyprzeszłościzachowanewewspo-
mnieniachstanowiączęśćwyobrażeńosobiesamej”,czyliotejżeprzeszłości47.
Przeszłośćintrygujeipobudzadorefleksji,dostarczaźródełidentyfikacji
46Ibidem,s.127.
47A.Szpociński:Formyprzeszłościakomunikacjaspołeczna.W:A.Szpociński,P.T.Kwiatkowski:
Przeszłośćjako…,s.27–28.
29
