Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
LEGENDYRODZINNE
polskiegonieznał,dbałoto,byLeonnieutraciłojczystegojęzykaizdobywał
dlaniegoksiążkipopolsku,zwłaszczaSienkiewicza,pochowanegow1916
rokuwkrypciekościołaNotreDamewłaśniewVevey(szczątkiprzeniesiono
doPolskidopierow1924roku).ZtegoczasuLeonnazawszezapamiętał
TrylogięitoonaukształtowałagojakoPolaka.Mimotychwysiłków,przynaj-
mniejwpiśmie,francuskipozostałjegopierwszymjęzykiem.
MariaKoźmińskamiaładobrąintuicję.ZKresównależałouciekać,za-
nimbędziezapóźno.Od1917rokupobliskiŻytomierzbyłopanowywany
przemiennieprzezarmiebiałą,niemiecką,bolszewickąiznówbiałogwar-
dyjską.Tylkowjednymrokuwładzawmieściezmieniałasię13razy!Kon-
greswersalskipoIwojnieświatowejpozostawiłotwartąsprawęwschodnich
granicRzeczpospolitej.Odlistopada1918rokutrwaławięcwojnamiędzy
PolskąaZachodnioukraińskąRepublikąLudową.Zaciętewalkitoczyłysię
oLwów.Wgrudniu1918rokuofensywęrozpoczęłaArmiaCzerwona.Maria
byławówczaswWyszczykusach.Napoleceniebiałegodowództwaprzyje-
chałdodworupułkownikkozackizoddziałem,byzabezpieczyćjejwyjazd.
Powiedział,żekiedybiałaarmiasięwycofa,tochłopidwórsplądrująipod-
palą,ajązabiją.Wspominał,żeKozacymogąprewencyjnietrochęchłopów
wystrzelać,aletonadługoniepomoże.Babciaszybkozrozumiała,żemusi
wędrowaćdoPolski,którąwidziałatylkoraz,wczasiepodróżypoślubnej
zBolesławemdoWarszawyiKrakowa.
W1920rokuKresystałysiękrwawympolemwalkiwwojniepolsko-bol-
szewickiej.OstateczniewwynikutraktaturyskiegogranicamiędzyPolską
aZwiązkiemRadzieckimzostałaustanowionanawiosnę1921rokuizarów-
noZharek,Wyszczykusy,jakiDaszkowcezostałypodrugiejstronie.Prze-
padłowszystko,costanowiłomajątekziemskiKoźmińskich,Dyakowskich
iwieluinnych.Nietylkozdworów,takżezwielkichmiast,wtymzKijowa,
PolacymasowowyjeżdżalidoPolski.Jedynąrozsądnąstrategiąbyłowów-
czasnieoglądaćsięzasiebie,apatrzećwprzód.Wtymostatnimburzliwym
okresieMariaKoźmińskawykazałasięwyjątkowąprzedsiębiorczościąizro-
biłajeszczekilkadobrychinteresów,nabyłajakieśnieruchomościwKijowie
przyChreszczatyku,którychczęśćzdołałasprzedaćprzedwyjazdem.
