Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
wiście,zasługąautonomiiniebyło),topowstaływtensposóbobrazżycia
społecznegowzachodniejczęściGalicjijawićsiębędziejakodiametralnie
różnyodistniejącegonaGórnymŚląsku13.
StanpolskiejświadomościnarodowejbyłwzachodniejGalicjiniezmien-
niebardzowysoki,potęgowanyjeszczenieznacznymcoprawda,aleist-
niejącymprzecieżantagonizmempolsko-ukraińskimipolsko-żydowskim.
Antagonizmpolsko-ukraińskiujawniałsięzwłaszczawpostaciswoistejry-
walizacjiopozycjęposzczególnychnarodowościwstrukturzeAustro-
-Węgier.WtymsensienadanieGalicjiautonomiitraktowaćmożnajako
czynnikintegrującyobiespołeczności,choć,paradoksalnie,równocześnie
kierującyjeprzeciwsobie.PowstałaspecyficznatylkodlaGalicjisytuacja
podwójnejzależności:Polakówodwładzwiedeńskich,Ukraińcówzaśod
administracjipolskiejweLwowie,adopierowdalszejkolejnościodcesa-
rza.Czynnikiemwiodącymprzeciwsobiespołecznośćpolskąiukraińską
byłzpewnościąrównieżstopieńdostępudonajbardziejeksponowanych
posad.TewzdecydowanejwiększościzajmowaliPolacy,cowywoływało
wśródichrywalipoczuciedyskryminacji.NiewielkawKrakowskiemliczeb-
nośćmniejszościnarodowychspowodowałajednak,ówantagonizmnie
miałtakiejsiłyjakwdzielnicypruskiej,kształtowałteżwiększąotwartość
społecznościgalicyjskiej,szczególniewyraźnąwporównaniuzcechami
Górnoślązaków.Różnicewtymzakresiemiałyteżzwiązekzwystępowa-
niemnaGórnymŚląskuprzedewszystkimludnościmiejskiej,wiejskiejzaś
wGalicji,gdziewielemałychmiasteczekwXIXw.przybrałoformytypowo
wiejskiejegzystencji.Nieznacznyodsetekmniejszościnarodowychdopro-
wadziłponadtodotego,niewytworzyłasiętulicznagrupatzw.osóbtu-
tejszych,absorbującychcechydwóchlubwięcejżyjącychoboksiebie
społeczności.TakakategoriaznanabyłazkoleinaGórnymŚląsku,atakże
dostrzegalnawewschodniejczęściGalicji,gdzieodsetekUkraińcówbył
dużowyższy,aanalfabetyzm,równieżprzyczyniającysiędozaistnienia
omawianegozjawiskaznaczniepowszechniejszy.Mimozarówno
wprzypadkuGórnegoŚląska,jakiGalicjimamydoczynieniazpograni-
czami,atezwyklecechujewielepodobieństw14,tojednakwodniesieniudo
interesującychnasziemzdecydowanieprzeważałyróżnice.Oczywiście,tego
wnioskuniemożnaabsolutyzować.Łatwowszakdostrzecrównieżcechy
upodabniającedosiebieobiespołeczności,takiejak:szacunekdlawładzy
państwowej,karnośćwobecprawaiinstytucjistrzegącychporządkupu-
blicznego,wynikającazdążeniadożyciawewspólnociechęćtworzeniaor-
ganizacyjnychramspołecznejegzystencji.Woburegionachróżnegorodza-
13L.KRZYŻANOWSKI:RuchymigracyjnenaGórnymŚląskuwXIXipierwszejpołowieXXw.
awielokulturowośćtegoobszaruwokresiemiędzywojennym.W:Procesymigracyjne:teoria,ewolu-
cjaiwspółczesność.Red.L.KACPRZAK,J.KNOPEK.Piła2008,s.271—273.
14Por.Z.BUDZYŃSKI:Pograniczejakoprzedmiotbadańhistorycznych(wprowadzenie).W:
Dwapogranicza.GalicjawschodniaiGórnyŚląsk.Red.Z.BUDZYŃSKI,J.KWAK-KAMIŃSKA.Rze-
szów2003,s.9—12.