Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Mężczyźni
29
tematu.Wywódmożewydaćsięwspółczesnemuczytelnikowizaskaku-
jącopobieżny,alewynikałotozmanieryKsenofonta:pisałonwzasadzie
głównieotym,coSpartęwyróżniałonatleinnychgreckichwspólnot,
aorzeczachoczywistych(dlaGreków)nieinformował.Dziśszczególne
zdziwieniemożebudzićfakt,żewielokrotniesłyszymyopaideijakookre-
sieprzygotowaniadowojny,alenigdzieotym,abywjejtrakcieurządzano
treningwojskowyobejmującywalkizbronią,naukęwalkiwszyku,sztukę
maszerowaniaczysymulacjęsytuacjibitewnych.Bezwątpieniajednak
takieszkoleniesięodbywało.
ChłopcywSparcierozpoczynalipaideię,obowiązkowewychowanie
publiczne(popularnewopracowaniachokreślenieagogeniefunkcjono-
wałowepoceklasycznej)23,wwieku7lat.Trwałoonoponad20lat(koń-
czyłosięwrazzosiągnięciem30.rokużycia)idzieliłosięnatrzypodsta-
woweetapy.WtrakciepaideidorastającychSpartannazywanokolejno24:
–paides,nchłopcy”–między7.a14.rokiemżycia
–paidiskoi,nmłodzieńcy”–między14.a20.rokiemżycia
–hebontes,nmłodzimężczyźni”–między20.a30.rokiemżycia.
Nato,żewtrakciepaideidochodziłodotreninguwojskowego,wska-
zujątrzyokoliczności.Popierwsze,wiedzanatematwiekupoborowego
wSparcie,któryprzypadałnalatamiędzy20.a60.rokiemżycia25.Do
ukończenia20.rokużyciakażdyobywatelmusiałnauczyćsięwalczyć:
posiąśćwszystkieumiejętności,którepóźniejmogłybyokazaćsięprzy-
datnenapoluwalki.Podrugie,wzmiankaohippeis26.Byłtoelitarny
oddziałnjeźdźców”,wbrewnazwiezłożonyz300hoplitów,którywtrakcie
23JakdowodząKennell1995,113–116;Ducat2006[1],69–71.Obieksiążkito
klasycznepozycjenatematdziejówspartańskiejpaidei.Różniąsiępodejściemdotraktowa-
niaźródełzróżnychepokhistorycznych.Kennelluważa,żeistniałytrzyfazywychowania
spartańskiego:epokiklasycznej,hellenistycznejirzymskiej,którenależybadaćoddzielnie
(jaktrzyróżnewarstwyarcheologiczne),zaśDucatsądzi,żespartańskapaideiamiałacha-
rakterewolucyjnyimiędzyposzczególnyminwarstwami”zachodziciągłość.Por.Hodkin-
son2015,25.
24Poniższeprzedziaływiekowestanowiąprzedmiotdyskusji,zob.Marrou1946;
Tazelaar1967;MacDowell1986,159–167;Lupi2000;Ducat2006[1],71–77iszeroko
81–112.Przedstawiampoglądnajbardziejrozpowszechniony.
25JakwynikazXen.Hell.5,4,13.Zob.David1991,7–9.
26Xen.Lac.4,3–6.
