Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
większościopisywałySpartaniSpartankiwścisłympowiązaniuzpolis.To
właśnieoptyka,zapomocąktórejoglądamyichnieinaczejniżzperspek-
tywypaństwa,skutkujeprzekonaniem,jakobywSparciepanowałduch
wyłączniemilitarny,awszystkieaspektyżyciaobywatelizostałypodpo-
rządkowanepotrzebompaństwa.Wtakiejwspólnociealboniebyłomiej-
scanaczaswolny,albonieprzykuwałonspecjalnejuwagikomentatorów
antycznychiwspółczesnych.Działosiętak,ponieważnieto,jakSpartanie
spędzaliczaswolny,stanowiłoowyjątkowościSparty,aleto,jakwypełniali
nałożonenanichpowinności,czylimówiącwprost–npracowali”.Innymi
słowysposóbspędzaniascholewSparcie,copostaramsiędalejwykazać,
byłzbliżonydoogólnogreckichstandardów,natomiastascholiaróżniłasię
natyle,żeprzezswąoryginalnośćprzyciągałauwagę.Niecoinaczejbyło
wwypadkuSpartanek.Grekówdziwiłyiciekawiłynietylkopewnezaję-
cia,którekobietywSparciemusiaływykonywaćwramachascholii,ale
takżeto,wjakisposóbniektóreznichspędzałyschole,podejmującsię
aktywności(niekiedyodnosisięwrażenie,żejeototylkooskarżano),które
wmęskimświecieGrekównieuchodziłyzawłaściwekobietom.
Poczucieodmienności,jakiemieliGrecywkontaktachzeSpartanami
wokresieklasycznym,sprawiało,żeichstosunekdospartańskiegostylu
życia(diaita)iwogóleSpartybyłnaogółwyrazisty:albonegatywny(jak
wwypadkunp.Izokratesa),albobardzopozytywny(jakwprzypadku
lakonofilów,wielbicieliSparty,takichjakKritiasczyKsenofont).Nie-
chętniSpartanomautorzydoszukiwalisięukrytych,awkażdymrazie
podejrzanychintencjiwichposunięciach,nadinterpretowaliniektóreze
spartańskichzwyczajówalbozgołarozsiewaliplotki.Jednocześnieodpór
temudawalipisarzeprospartańscyidealizującyspartańskąrzeczywistość,
doprowadzającczasemswojewywodydotakichabsurdów,jakgłoszenie
sąduobrakucudzołóstwawSparcie.Zdarzałysięigłosywyważone.Nie
liczącTyrtajosatworzącegowVIIw.p.n.e.iniewieluinskrypcjizepoki
klasycznej,nigdyniesłyszymygłosusamychSpartan,którzyniemieli
wzwyczajuzapisywaćswoichdziejów,anawetwoleliwielesprawpozo-
stawiaćwtajemnicy.Tozaś,oczymzdecydowalisięopowiedzieć,miało
częstonaceluwytworzeniewśródobcych(ksenoi)korzystnegodlaSparty
obrazutegopaństwa.BezwątpieniaSpartanieznalisięnapropagandzie.
Wszystkotoskutkowałopowstaniemjużwstarożytnościwielufałszywych
wyobrażeńnatematSparty,zwanychdziśmirażemspartańskim.François
Ollier,któryjakopierwszypoddałtozjawiskoszerokimbadaniomwlatach
