Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
byływidoczneprzynajmniejodkońcawojnypeloponeskiej.Pogłębiająca
siękoncentracjamajątkówziemskichwrękachniewielkiejgrupyrodzin
sprawiała(pośródinnychczynników),żezbiegiemczasucorazmniejsza
liczbaobywatelimogłasobiepozwolićnatakieżycie.Symbolicznykoniec
Spartynjednakowych”wyznaczaklęskapodLeuktramiw371r.p.n.e.Wjej
wynikuSpartautraciłastatushegemona,nietylkowGrecjikontynentalnej,
aleinaPeloponezie,którymcieszyłasięprzezok.200lat2.
Przezcałytenokresżyciespartańskichobywatelimiałopodlegać
regulacjomzestronypaństwa,któreinniGrecyuznawalizawyjątkowe.
TukidydesokreśliłsposóbżyciaSpartanjakopełentrudów(epiponos)
wprzeciwieństwiedoswobodnego(aneimenos)życia,jakieprowadzićmieli
Ateńczycy3.UwagatazostaławłożonawustaPeryklesaprzemawiającego
w430r.p.n.e.napogrzebienacześćAteńczykówpoległychwwojniepelo-
poneskiej.Ichoćokolicznośćtasprzyjaławyolbrzymianiuróżnicmiędzy
SpartąiAtenami,nieulegawątpliwości,żeTukidydesmusiałodwoływać
siędorozpowszechnionegostereotypu.Pytanie,którerodziteniwiele
innychpodobnychprzekazów,brzminastępująco:skorowszyscySparta-
niebylizabezpieczenifinansowo,niemusielipracowaćnaroli,zajmować
sięhandlem,rzemiosłemipracąfizyczną,dlaczegoniektórymAteńczy-
kom(jeśliniewiększości)ichżyciewydawałosięwypełnionetrudem?Czę-
ściowejodpowiedziudzieliłwtymsamymustępieTukidydes:ponieważ
wSparcieobowiązywałopełnetrudówibolesnychćwiczeńwychowanie
(paideia),dziękiktóremuodnajwcześniejszychlatuczonosięodwagi
(andreia).Anaukaandreimiałajedengłównycel:przygotowaniedowojny.
InnymisłowysposóbżyciaSpartanniebyłnswobodny”,ponieważmusieli
onipoświęcaćswójczasnaprzygotowaniawojenne.Tojednaokoliczność
skłaniającakomentatorówrozwiązańspartańskich(zarównoantycznych,
jakiwspółczesnych)dopostrzeganiażyciawSparciejakouciążliwego.
Drugatoprzekonanieoszczególnymwpływiepaństwanaspartańskiespo-
łeczeństwoorazgeneralnienażyciecodzienneiprywatneposzczególnych
obywateli.PoglądtennajdobitniejwyraziłPlutarch,pisząc,żeSpartanie
nuważali,żenienależądosiebie,leczdoojczyzny”4.
2SzerzejoprzyczynachupadkuSpartynjednakowych”piszęwewnioskach,tamteż
odwołaniedopodstawowychprac.Potrzebęstosowaniaodmiennejcezuryepokiklasycznej
dlaSpartyprzekonującowyjaśniaHodkinson2000,1–4.
3Tuc.2,39.
4Plut.Lyc.24,1.
