Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Częśćpierwsza.Powstanieirozwójprawa
niewolnictwa(servitus),uznawanegozazgodneziusgentiumwbrewnaturalnej
wolnościirównościwszystkichistotżyjących;Fzob.:cz.III,r.1,pkt4.2.1.
•Podwpływemdoktrynychrześcijańskiejprawonaturalne,jakoprzejawpartycypa-
cjiboskiejopatrznościwporządkuwspólnymdlawszystkichistotżyjących,przez
courzeczywistniającymsprawiedliwość(iustitia)isłuszność(aequitas),stałosię
swoistymwzorcemdladążeńustawodawczych.
Ulpianus1inst.D.1,1,1,3:Iusnaturaleest,quod
naturaomniaanimaliadocuit:namiusistudnon
humanigenerisproprium,sedomniumanimalium,
quaeinterra,quaeinmarinascuntur,aviumquoque
communeest[ł].
Gai2,79:Inaliisquoquespeciebusnaturalisratio
requiritur[ł].
Celsus17dig.D.50,17,188,1:Quaererumnatura
prohibentur,nullalegeconfirmatasunt.
Paulus6quaest.D.50,17,85,2:Quotiensaequitatem
desideriinaturalisratioautdubitatioiurismoratur,
iustisdecretisrestemperandaest.
nPrawemnaturalnymjestto[prawo],którego
naturanauczyławszystkiestworzenia;albowiem
prawotoniejestwłaściwetylkorodzajowiludz-
kiemu,leczjestwspólnewszystkimstworzeniom,
którerodząsięnaziemiinamorzu,takżeptakom
[ł]”
nWróżnychprzypadkachszczególnychodwołujemy
siędonaturalnegouzasadnienia[ł]”
nCojestprzeciwnenaturalnemuporządkowirze-
czy,niemożebyćusankcjonowaneprzezżadną
ustawę[aktnormatywny]”
nIlekroćzewzględunasłusznośćzdrowyrozsądek
domagasiękrytycznegorozważenialiteryprawa,
treśćrozporządzeniapowinnabyćzmieniona”
.
.
.
.
2030Przeciwstawieniepojęcioweprawaścisłego(iusstrictum)orazprawasłusznego
(iusaequum)
•Zuwaginaścisłośćiformalizmregułprawnych,atakżesurowośćrozwiązań,
prawookresuarchaicznegookreślanojakoiusstrictumiprzeciwstawianoroz-
wiązaniomprawnymopartymnazasadziesłuszności(aequitas),którąuważano
zaczynnikdeterminującytworzenieikorektęprawa.Wtensposóbówetyczny
elementuzyskiwałznaczenieprawne.
•Wodniesieniudomateriiprawaprywatnegoszczególneznaczeniemiałoprzyzna-
nieochronystosunkomprawnymopartymnawzajemnymzaufaniu(fides)stron,
coznalazłoswójwyrazwewprowadzeniuskargdobrejwiary(iudicia–actiones
bonaefidei),które,wprzeciwieństwiedomającychswąpodstawęwdawnymius
civileskargprawaścisłego(iudicia–actionesstrictiiuris),dawałysędziemumoż-
liwośćuwzględnianiawszelkichokolicznościstosunkułączącegostrony.Inaczej
mówiąc,iudiciabonaefideidawałyszerokiepolesędziowskiemuuznaniu,podczas
gdywprzypadkuiudiciastrictiiurisuznaniesędziegobyłobardzoograniczone;
Fzob.:cz.III,r.4,dz.I,pkt3;Fcz.IV
,r.2,pkt10.4.
Cicero,Deofficiis1,10,33:[ł]summumiussumma
n[ł]najściślejszeprawotonajwyższebezprawie
iniuria[ł].
[ł]”
.
