Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Czynnikirozwojuosobniczegoczłowieka
Wbadaniachnadrozwojemczłowiekarówniedobrzemusząbyćrozpoznaneczynniki
rozwoju,jakicechyorganizmu(fenotyp),naktóreczynnikitedziałają.Cechytemożna
podzielićnadwiezasadniczegrupy.Sątocechyjakościoweiilościowe.
Cechyzdeterminowanenadrodzegenetycznejwsposóbbezpośredniizzasady
niezmiennywrozwojuprzyjętonazywaćjakościowymi.Czynnikiparagenetyczne
iśrodowiskoweniemają,pozamodyfikacjamiepigenetycznymi,większegowpływuna
ichformowaniesię,czynnikiekologicznezdecydowałyjednakoichutrzymaniusię
nadrodzedoborunaturalnego.Jakościowymisącechypoliczalnelubpewne,zgruntu
odrębnekategorie,zazwyczajuwarunkowanepojedynczymigenami(np.grupykrwi).
Cechyjakościowewystępująwgranicachtolerancjiwłaściwejdanemugatunkowiicha-
rakteryzujągopodtymwzględem.Cechyjakościowemożnateżokreślićilościowojako
takie,któremiędzydwiemaodrębnymiwłaściwościaminiemająpośrednich,aróżnice
międzytymiprzejawamisązasadnicze,niezależneoddokładnościprzyrządumierzącego.
Ztegopowoduokreślasięjemianemdyskretnych.Cechyjakościowewskalipopulacji
podajesięjakoczęstościwystępowaniaposzczególnychwariantów.
Cechyzdeterminowanewielomagenami,zktórychpojedynczygenmaniewielki
indywidualnyudziałwkształtowaniufenotypu,alerazemzinnymigenamiojednako-
wymdziałaniuwywołująokreślonyefektfenotypowy,nazywamyilościowymi.Cechy
ilościoweznajdująsiępodwpływemczynnikówparagenetycznych,atakżepodlegają
różnorodnymmodyfikacjomprzezwarunkiśrodowiskowe.Sąwięcwypadkowąszerokiej
zmiennościczynnikówendogennychorazbardzozróżnicowanychoddziaływańczynników
egzogennych.Wwynikutegocechytakieulegająstałymprzekształceniomiwsposób
zasadniczyzmieniająsięwprocesierozwojuosobniczego.Przykładamicechilościowych
sąmasaiwymiaryciała,ciśnieniekrwi,temperaturaciała,szybkośćreakcjiitd.Cechy
ilościowecharakteryzująsięrozkłademciągłym,toznaczymiędzyjednąadrugązmie-
rzonąkategoriącechymożnaznaleźćuinnychosobnikówbądźwtrakcierozwojutego
samegoosobnikadowolniedużoformpośrednich,aichuchwyceniezależyjedynieod
wielkościpróbkiwziętejdoanalizyorazdokładnościprzyrządu,którymdokonujesię
pomiaru.Ciągłośćrozkładuwystępujeoczywiściewpewnychgranicachwłaściwychdla
danegogatunku,asamrozkładdladostatecznielicznychgrupjednorodnychjestzazwy-
czajjednowierzchołkowy,niemusijednakbyćsymetryczny.Innanazwacechilościowych
tocechyorozkładzieciągłym.
Wstatystyceprzezpojęciecechyjakościowejrozumiesiępoprostucechyniemie-
rzalne,natomiastpoliczalne,ajakocechyilościowete,któremożnazmierzyć(mierzalne).
Jakzwyklebywaprzydalekoidącychuproszczeniach,powyższyschematmapewne
odstępstwa.Chodzitumianowicieoistnienietzw.zmiennościquasi-ciągłej.Charaktery-
zujeonacechyfenotypowe,któremającharaktercechjakościowych,częstozero-jedyn-
kowych,auichpodstawleżyciągłazmiennośćgenetyczna,typowadlacechilościowych.
Ujawnieniefenotypuwymagaprzekroczeniaproguodnoszącegosiędoposiadanych
genów,któregoprzekroczeniepowodujezasadniczązmianęfenotypu.Dotyczytoprzy-
padkówpolimorfizmu.Pewnecechymogąwystępowaćuosobnikanazasadziewszystko
albonic,czylisąlubichniema.Wpopulacji,czyliprzyzróżnicowaniumiędzyosobniczym
wykazująonerozkładciągły.Przykłademmogąbyćodpornośćnachoroby,wyrzynającesię
36
