Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
CzęśćI
PrzedwybuchemWielkiejWojny…
PoodwołaniuEberhardanowymszefemSztabuGeneralnegozostałwyznaczo-
nykontradmirałksiążęAleksandrLieven.Jegowspółpracazministremmarynarki
adm.Grigorowiczemukładałasięharmonijnie,gdyżLievenniepodejmowałżad-
nychwysiłkównarzeczposzerzeniaautonomiiSztabu,apozatymbyłczłowiekiem
niekonfliktowym61.DopracywSztabieGeneralnymściągniętoponownieniektórych
„niepokornych”oficerów,międzyinnymikpt.2.rangiAleksandraKołczaka62.Lieven
aktywnieuczestniczyłwopracowaniuprogramówrozbudowymarynarkiwojennej
orazplanówprowadzeniawojnynaBałtykuiMorzuCzarnym63.Wykazałsięteż
FlotyCzarnomorskiej.Zob.I.K.Grigorowicz,Wospominanijabywszegomorskogoministra,
Kronsztadt–Moskwa2005,s.54;Grigorowiczpisałwswychwspomnieniach,iżpowierzającdo-
wództwonadFlotąCzarnomorskąadm.Eberhardtowikierowałsięchęciąwzmocnieniadyscy-
plinyorazpodniesieniamoralezałóg.Wydajesięjednak,żenieujawniłwszystkichprzyczyntej
niespodziewanejnominacji.KiriłłNazarienkostawiatezę,iżrzeczywistąprzyczynąpowierzenia
EberhardtowidowództwanadFlotąbyłachęćpozbyciasięgozSt.Petersburga.Jegozdaniem,
narastałkonfliktnaliniiGrigorowicz–Eberhardt,któregoprzyczynąbyłspórozakreskompe-
tencjiszefaSztabuGeneralnegoMW
.Zob.K.B.Nazarienko,„Mozg”fłotaRossii…,rozdziałV
,
passim.Okonflikciepersonalnymmiędzyobuadmirałami,datującymsięjeszczezczasów,gdy
GrigorowiczbyłwiceministremmarynarkiaEberhardtszefemSztabuGeneralnego,wspominateż
PawełWieczorkiewicz,Sprawa…,s.20,przyp.74.
61Grigorowiczpisał,iżzracjiswojej„dobrotliwościiprawości”Lievenniedostrzegał,że
otaczajągointryganci,wśródktórychznalazłasięnawetjegomałżonka.Zob.I.K.Grigorowicz,
Wospominanija…,s.84.
62PodczasponownejsłużbywSztabieGeneralnymMW(1911–1912)Kołczakwykazywałsię
dużąaktywnościąintelektualną.16stycznia1912r.przedłożyłprzełożonemumemoriałzawierają-
cyplanyreorganizacjiSztabuGeneralnego,wktórychprzedstawiłwłasnąwizjęstrukturyorgani-
zacyjnejorazszczegółowonakreśliłzadaniadlaposzczególnychwydziałów.Zob.RGAWMF
,f.11,
op.1,d.70,l.2–19,Zapiskakpt.2.rangiA.W
.KołczakaorieorganizacyiMorskogoGienieralnogo
Sztaba.
63Niektórekoncepcje,którympatronowałLievenbyłyzgołanieprzemyślane.Należydonich
zrodzonyw1913r.pomysłprzebazowania4drednotówbałtyckichtypuSiewastopol(weszłydo
służbykilkamiesięcypowybuchupierwszejwojnyświatowej)naMorzeŚródziemne.Wzamierze-
niachautorategokarkołomnegopomysłu,drednoty(mającestanowićtrzonbazującejwefrancu-
skiejBizercierosyjskiejeskadryśródziemnomorskiej)miałyumożliwićzdobycieprzezRosjęcie-
śnintureckich,stanowiącychoddawnajedenzkluczowychcelówstrategicznychcarskiegoimpe-
rium.Pomijającjużogromnetrudnościzwiązanezesformowaniem,anastępnieprzebazowaniem
eskadry(którejnotabenewowymczasieRosjajeszczeniemiała)naakwenśródziemnomorski,
Lievennieuwzględniłwswojejkoncepcjifaktu,iżwycofujączBałtykunajbardziejwartościowe
jednostkinaraziłbydobrzewyposażonebazymorskiewrazzcałymzapleczemtechnicznymna
zagarnięcieprzezKaiserlicheMarine.WswoichrozważaniachLievenpominąłponadtofakt,iż
drednotybałtyckiebyłybudowanezmyśląoosłonięciustolicyinadbałtyckichguberniCesarstwa
Rosyjskiego.SzerzejokoncepcjidetaszowaniapancernikówFlotyBałtyckiejnaakwenśródziem-
nomorskizob.MemoriałSztabuGeneralnegoMWz20listopada1913r.,[w:]Konstantynopolipro-
liwy,(red.)Ja.Zacher,„KrasnyjArchiw”1924,t.VI,s.67–69.Pomysłyprzebazowaniaeskadry
bałtyckiejnaakwenśródziemnomorskibyłyrozważanewSztabieGeneralnymMWjużw1907r.
EskadramiałabazowaćwjednymzportówKrety(do1913r.stanowiącejczęśćimperiumosmań-
skiego),któryRosjaniezamierzaliwydzierżawićlubanektować.Wopiniisztabowcówrosyjskich,
WielkaBrytania,Francja,NiemcyiWłochyzajęteekspansjąterytorialnąwAfrycezaaprobowałyby
tę„niewielkąkompensatę”dlaRosji.Zob.RGAWMF
,f.418,op.1,d.13,l.1–7,Notatkakpt.2.rangi
BorisaStrachowskiego„SoobrażenijaobliżajszejpolitikieRossiinamorie”
.WzbiorachRGAWMF
