Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RetorycznośćwfilmowychobrazachświataAndrzejaFidyka
jęłagrupauczonychzLiègeiopublikowaławynikiswoichbadańwroku1970
wzbiorowejksiążcept.Rhétoriquegénérale.Wzrastającezainteresowanieteorią
komunikacjizaważyłoniewątpliwienaożywieniuretoryki.Publikacjepoświęco-
nefilmomfikcjiifaktówrzadkouciekająsiędowykorzystywanianarzędzispe-
cyficznychdlaanalizyretorycznej.Najczęściejwykorzystujesięjedoobserwacji
tropówretorycznychlubczynnikówsprzyjającychskutecznemukomunikowa-
niusięnadawcyiodbiorcówkonkretnychtekstówkultury.Niemajednakwpi-
śmiennictwieopracowaniakrytykiretorycznejodnoszącejsiędofilmu.
OgromneznaczeniemawfilmachFidykaargumentacjatopiczna,tzw.
miejscawspólne(gr.topoi,łac.locicommunes),któreokreślasięwSłowniku
terminówliterackichjako„powszechneschematyargumentacjiiperswazji,które
tworzyłybogatyrepertuarskonwencjonalizowanychchwytóworatorskich[ł]
apelującychdointeligencji,emocji,aprzedewszystkimdonawykówiupodobań
odbiorców”12.Tenrepertuarwypełniałosobnądziedzinęretoryki-topikę13.We
współczesnejnauceoliteraturzeto
odwiecznemotywyitematybędąceświadectwemciągłościkulturyśródziemno-
morskiejiuzewnętrznieniemarchetypicznychwzorcówtejkultury.[ł]Współcze-
śnibadaczeniezawszelicząsięzretorycznągenezątoposów,aźródełichposzukują
wszerokiejsferzetradycjikulturowych(zwłaszczamitologicznych,religijnych,ob-
rzędowych)orazwindywidualnejizbiorowejpsychologii14.
MirosławKorolkoo„miejscachwspólnych”pisze,żesą„»siedliskiem«,
»magazynem«,zktóregoczerpanowczasachantycznych,wepocedominacji
sztukisłowa”15.Korolkozwracarównieżuwagęnafakt,żesamookreślenie„to-
pos”zostałorozpowszechnioneszczególniedziękiksiążceErnstaRobertaCur-
tiusa16.Badaczwskazujeteżwswejksiążcenaznaczenietopikiwsystemiere-
12Słownikterminówliterackich,red.M.Głowiński,T.Kostkiewiczowa,A.Okopień-
-Sławińska,J.Sławiński,ZakładNarodowyim.Ossolińskich-Wydawnictwo,Wrocław
1988,s.261.
13J.Z.Lichańskipiszeotopicedowodów,żetotzw.ogólneźródła,zktórychmożna
czerpaćdowodyisugestie.Por.:J.Z.Lichański,Retoryka.Historia-Teoria-Praktyka,
t.1,WydawnictwoDiG,Warszawa2007,s.112.
14Tamże,s.262.
15Zob.:M.Korolko,Sztukaretoryki.Przewodnikencyklopedyczny,WiedzaPo-
wszechna,Warszawa1990,s.60.
16E.R.Curtius,Literaturaeuropejskaiłacińskieśredniowiecze,tłum.ioprac.A.Bo-
rowski,Univesitas,Kraków1997.Autorksiążkiopracował,badającłacińskieśrednio-
wiecze,konkretnetopiki:topikamowypocieszającej;topikahistoryczna,afektowana
skromność;topikawstępu;topikazakończenia;inwokacjadonatury;światnaopakod-
wrócony;chłopiecistarzec;starakobietaidziewczyna.
