Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Dlaczegoretoryka?
11
Wfilmachdokumentalnychgłównegonurtukażdasekwencjazawieraargumenta-
cję(blockofargumentation)[ł]Jeżeliistniejejakiśdokumentalnyodpowiednik
„klasycznegokinahollywoodzkiego”
,tojestnimwłaśnietaforma„klasycznegokina
argumentacyjnego”7.
Przytoczonesądyteoretykówfilmupozwoliłymimyślećofilmiejakona-
rzędziuskutecznegokomunikowania,jakrównieżdyskursywnegorozwoju
myśliautora.Sposobemorganizacjifilmu-zauważaNicholls-jesttu„retoryka
zorganizowanawokółnadrzędnegopunktuwidzenia”8.Wpodobnysposóbpi-
sałofilmieAndrewJ.DudleywGłównychteoriachflmu(1976)wpodrozdziale
Retoryka.Stwierdzatamsłusznie,żeretor(czylitwórcafilmu)przekazujepo-
przezfilmjegoodbiorcom„sweideezmaksymalnąjasnościąisiłą”
.Wkomuni-
kacjifilmowej,wedługtegoteoretyka,ważnyjestskutek,nazywanytutajefektem
o„charakterzeintelektualnymlubemocjonalnym”9.Dyskursywnośćprzekazów
niefikcjonalnychczyniPrzylipiakjednymzgłównychwyróżnikówkinadoku-
mentalnego,tłumacząc,że„retorycznośćkinadokumentalnego[podkreślenie
moje]niepolegałabypoprostunauporządkowaniu,najakiejśkompozycji,lecz
naorganizacjidyskursywnejprzekazu,tj.natakimuporządkowaniu,abymógł
onspełniaćfunkcjedyskursywne”10.Uważam,żeretorykawyposażawspółcze-
snegobadaczafilmówwtakiemetodyoraznarzędzia,którychużyciepomaga
wyjaśnićsensposzczególnychdzieł(tekstów),służyćichanalizieiinterpretacji,
atakżeokreślićichspecyfikę.Dlategoprzydatnewpracysąfilmoznawczeme-
todygatunkowej,tekstualnej,krytycznejanalizyiinterpretacjidziełafilmowego
orazmetodyretorycznejanalizytekstu,zwłaszczawpodejściuneoklasycznym,
gatunkowym,metaforycznyminoworetorycznym.
Istniejejeszczejednaprzyczynapodjęciaprzezemnierozważańnatematre-
torycznościfilmowychobrazówświataAndrzejaFidyka.Retorykajestniepod-
ważalną-jakchceJakubZ.Lichański-KrólowąNauk11,atrwającyodwielu
latjejrenesanszarównowAmeryce,jakiEuropie,świadczyoprzydatnościjej
metod.Renesansretorykiobjąłróżnedziedziny.Wroku1967powstałkwartal-
nik„PhilosophyandRhetoric”poświęconywgłównejmierzeretoryceifilozofii
języka.Próbęaktualizowaniaretorykiklasycznejitworzeniaretorykinowejpod-
7B.Nichols,Ideologyandimage,1980,s.197,przytaczamza:M.Przylipiak,Poety-
kakinadokumentalnegoł,s.97.
8B.Nichols,Jakmożemyzdefniowaćflmdokumentalny?,„KwartalnikFilmowy”
2011,nr7,s.255.
9A.J.Dudley,Główneteorieflmu,wprowadzenie,tłum.A.Kołodyński,Państwowa
WyższaSzkołaFilmowa,TelewizyjnaiTeatralna,Łódź1995,s.89.
10M.Przylipiak,Poetykakinadokumentalnegoł,s.104.
11„Ambasadorem”retorykiwPolsce,piszącymwswoichpublikacjachonieroz-
łącznychzwiązkachretorykiiinnychdziedzinnauki,jestJ.Z.Lichański.
