Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wynikazinnegorozumieniastosunkuczłowiekadonatury.
Trzebatudodać,żeażdoXVIIw.ideakumulacjipozostaje
wzasadzieograniczonadosferynaukiitechniki
77;dopiero
drugafazanquerelledesAnciensetdesModernes”upo-
wszechniłapogląd,żewdziedzinieprodukcjiartystycznej
noweczasyprzewyższająGrekówiRzymian
78;idopiero
wXVIIIw.sformułowanoklarownieideepostępu,czyli
permanentnegodoskonaleniasięnaprzestrzenidziejów
wszystkichwytworówczłowiekaiwszystkichformdziałal-
nościludzi.n[...]Każdywiekświatapowiększałinadal
powiększarzeczywistebogactwo,szczęście,wiedzę,abyć
możerównieżcnotęgatunkuludzkiego”-pisałGibbon
wzakończeniuogólnychuwagnadupadkiemCesarstwa
RzymskiegonaZachodzie
79,aCondorcetdowodził,nżenie
zakreślonożadnejgranicyrozwojowiludzkichuzdolnień,że
człowiekposiadanieograniczonemożliwościdoskonalenia
się,żejegopostępniezależnyjestodwszelkichpotęg,które
chciałybygozahamować,żejedynymjegokresemjestkres
trwaniaglobu,naktóryrzuciłanasnatura.Niewątpliwie,
postęptendokonujesięruchemszybszymlubwolniejszym,
111111
77Ideakumulacjipojawiłasięzresztąwśrodowiskurzemieślników
iartystów,czyliomawianychwyżejnludzinieuczonych”,jaktegodo-
wodząE.Zilsel,op.cit.orazP.Rossi,op.cit.,s.68inast.
78Pierwszafazasporustarożytnychinowożytnychdotyczyłategotyl-
ko,czytwórczośćnowożytnychdorównujewzorcomantycznym;do-
pierowXVIIw.sformułowanopogląd,wedlektóregoowatwórczość
jestdoskonalszaodtego,copozostawilistarożytni.Por.H.Gillot,La
QuerelledesAnciensetdesModernesenFrance,Nancy1914-gdzie
całahistoriasporu,orazJ.B.Bury,TheIdeaofProgress,NewYork1955,
s.78inast.iP.Rossi,op.cit.,s.84inast.Por.teżreprezentatywny
dlapierwszejfazysporutekst:G.duBellay,Ladéfenseetillustration
delalanguefrançaise(1549),orazreprezentatywnydladrugiejfazy:
Fontenelle,DigressionsurlesAnciensetlesModernes(1687).
79E.Gibbon,TheDeclineandFalloftheRomanEmpire,r.XXVIII;
korzystałemzwyd.TheModemLibrary,NewYorkb.d.Cytowany
fragment-t.II,s.444.Por.teżtakiezdanie:n[...]wecannotdetermine
towhatheightthehumanspeciesmayaspireintheiradvancetowards
perfection;butitmaysafelybepresumedthatnopeople,unlesstheface
ofnatureischanged,willrelapseintotheiroriginalbarbarism”.Tamże,
s.443.
50
