Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
żadnegodopomaganialudzkiego”
71-pracewykopalisko-
wemogąbyćtylkopolowaniemnanigraszkinatury”,po-
zbawionymjakiejkolwiekużytecznościdlahistorii.Toteż
pytanieokryteriumodróżnieniaartefektówodwytworów
natury,którestanowitylkouszczegółowieniezasadniczego
problemustosunkównaturyiczłowiekajakodwóchsił
współtworzącychświat,niemogłobyłowdobierenesansu
byćrozpatrywanetylkowsposóbabstrakcyjny,jaktomiało
niekiedymiejscewśredniowieczu,leczwymagałokon-
kretnychbadańustalającychodpowiedźnaniedlakażdego
poszczególnegoprzypadku
72.
Uznanieczłowiekazabyttwórczymiałojednakdlawie-
dzyhistorycznejowieległębiejsięgającekonsekwencje,
implikowałobowiemnowąpostawęwobecteraźniejszości
iprzeszłości,nowerozumienieczasuhistorycznegoinowe
określenieobowiązków,którymmusisprostaćkażdy,kto
zamierzabadaćiopisywaćprzeszłość.Wszyscyniemalfilo-
zofowie,historycyiuczeniXV-XVIw.uświadamiająsobie
własneczasyjakozasadniczoróżneidoskonalszeodepo-
kiwcześniejszej
73.Toprzekonanieoprzeżywaniunzłotego
wieku”(terminFicina)
74
uzasadnionebyło,najogólniej
rzeczbiorąc,przezdwojakiegorodzajuargumenty:przez
111111
71J.Długosz,RocznikiczyliKronikisławnegoKrólestwaPolskiego,
Warszawa1961,s.178.
72Ostanowiskuśredniowieczawobecproblemustosunkunaturyisztuki
pisaliśmygdzieindziej.Por.nadtoH.Busson,Lerationalismedansla
littératurefrançaisedelaRenaissance,s.462;J.M.Stillman,TheStory
ofAlchemyandEarlyChemistry,NewYork1960,s.246-247.Wdo-
bierenesansunatomiast,obokrozważańkontynuującychwcześniejsze
tradycje,pojawiająsiętakiedociekania,jaknp.badaniaM.Mercatusa
nadtzw.strzałkamipiorunowymi(Cerauniae);Mercatuswykazuje,że
Cerauniaepewnegotypuniesątworzoneprzezpioruny,leczsąka-
miennyminarzędziami,którymiludzieposługiwalisięprzedopanowa-
niemobróbkimetali.Por.przekł.ang.fragmentówrozprawyMercatusa,
w:Man’sDiscoveryofHisPast...,s.63-67.
73Por.W.K.Ferguson,op.cit.,s.26inast.
74nHocenimsaeculumtanquamaureum,liberalesdisciplinasfermeiam
extinctasreduxitinlucem,grammaticam,poesim,oratoriam,picturam,
architecturam,musicam,antiquumadOrphicamlyramcarminumcan-
tum”.Cyt.w:R.Marcel,op.cit.,s.587,przyp.1.
48
