Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rewizjaobiegowychpojęćmanipulacji
39
ukrywaswójcel?Czytylkowtedymożnamówićomanipulacji,gdy
występujedezinformacjalubdezorientacja?Otóżnie.Musimyprzyjąćdo
wiadomościfakt,żezamiarmanipulującegomożebyćdlaadresatalub
świadkaoddziaływańwidoczny,zrozumiałyiniewątpliwy,cojednaknie
przeszkadzawosiągnięciucelumanipulanta,naprzykładzewzględuna
wzbudzoneemocje,brakczasunareakcję,brakodpornościnawywierany
naciskczyuzależnienieuczuciowe.
Przykładnajbardziejewidentny:reklamanieukrywa,żechcenas
namówićiskusić;impetwiększościreklamwłożonyjestwsugestywność,
aczasemrównieżwnatręctwoprzekazu,aniewprzemycanietreści.
Aprzecieżreklamaniewątpliwiemanipulujenami-sterujenaszymi
wrażeniami,potrzebami,pragnieniami,nasząpróżnością,snobizmemczy
skąpstwemizachłannościąnazasadzieprzynęty,zastawianiapułapki.
Zaprzeczeniemcechmanipulacjimożewydawaćsięprzymusjakood-
działywaniejawneiwyeksponowane.Niezapomnijmyjednak,żerównież
przymus-wbrewpozorom-możebyćniewidocznylubwkażdymrazie
nieuświadamianyprzeztych,którychdotyczy;takjestczęstozprzymu-
semekonomicznym,aleizprzymusemkulturowymurzeczywistnianym
wprocesachsocjalizacji-wszakinternalizacjanorm,wymagań,ograni-
czeńsprawia,żeniesąoneodbieranejakonarzucone.Aletakiprzymus
nieprzestajebyćprzymusem,aniteżniestajesięmanipulacjątylko
dlatego,żejestoddziaływaniemDnienatrętnym”iakceptowanym.Nawet
przemocmożemiećcharakternietylkojawny,otwarciekonfrontacyjny,
alerównieżukryty-takjestnaprzykładzinteligentnymi,subtelnymi
formamiDpraniamózgów”(tocoświęcejniżDpsychomanipulacja”),
zwielomadziałaniamipartyzanckimiczytymbardziejzezbrodniczymi
zamachamibioterrorystycznymi.Manipulacjaniemawięcmonopoluna
skrytośćaninieświadomośćludzibędącychobiektemoddziaływania.
Ukrywaniemożliwychskutkówoddziaływaniatakżeniejest
jedynąpostaciąmanipulacji,awięcniemożebyćjejistotą.Przykład:
manipulujeten,ktozalecalubsprzedajenamlekarstwo,lekceważąc
iprzemilczającprzednamiryzykoskutkówubocznych,alerównieżten,
ktowsensieformalnymnasonichinformuje,uprzedza,podkreślając
jednakzarazem,żeczynitoproforma,sugerując,żeostrzeżeniaiobawy
