Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp
Wartowskazać,jakimiźródłaminiedysponowałemiwjakisposóbkom-
pensowałemichbrak.Bezwątpienianajwiększąniedogodnościąjestnie-
zachowaniesięrozkazówdziennychoddziałówwojskowychznajdujących
sięwBiałymstokuwczasiepogromu.Aktatychpułkówprzechowywane
wRosyjskimPaństwowymWojskowymArchiwumHistorycznymwMoskwie
(RossijskijGosudarstwiennyjWojenno-IstoriczeskijArchiw)mająlukęprzypa-
dającąnatenwłaśnieokres.Pewnąrekompensatęstanowiącodzienneraporty
wysyłanedosztabuorazkorespondencjazgenerał-gubernatoremwileńskim
wsprawachwojskowych.Dyskomfortbadawczyrodzitakżebrakaktżan-
darmeriizgubernigrodzieńskiejorazpoważniewybrakowanadokumentacja
policji.Wtymprzypadkujednakodnalazłemipoddałemanaliziezbiórmate-
riałówprokuratorskichzachowanychwarchiwumwWilnieiraportywysy-
łanedoMinisterstwaSprawiedliwościwPetersburgu.Sątoźródładoskonale
zachowane,zawierająwszystkiekluczowepismabędącewobieguurzędowym
tajnymijawnym.Milcząwsprawiepogromuarchiwawatykańskie,wszakbył
tookres,kiedymiędzyRosjąaStolicąApostolskąniebyłooficjalnychkontak-
tówdyplomatycznych,astosunkiwydawałysięnapięte25.Mimoposzukiwań
warchiwachwGrodnie,Wilnie,MoskwieiPetersburgunieudałosięodna-
leźćaktprocesu,któryodbyłsiępobiałostockiejmasakrze.Zaginęływraz
z14tomamiaktśledczychprzygotowanychprzezprokuraturęprzySądzie
OkręgowymwGrodnie.Nieudałomisięustalić,codokładniestałosięztymi
materiałami.Pewnąrekompensatąjestjednazwydanychpopogromieksiążek,
wktórejzawartoczęśćdokumentacjiprocesowejimateriałystanowiącepod-
stawęprzygotowanegoprzezprokuratoraaktuoskarżeniaorazpublikowane
mowyoskarżycieliposiłkowych
26
.Fiaskiemzakończyłysiętakżekwerendy
mającenaceluodnalezieniedokumentacjizwizytyradcytytularnegoFrisza,
wysłanegodoBiałegostokuprzezministrasprawwewnętrznych.Wtymprzy-
padkujednakstanowiskowypracowanenapodstawiejegoobserwacjiprzeka-
zanowoficjalnejbroszurze,araportprzygotowanyprzezniegopublikowano
wielokrotniewprasierosyjskiejizagranicznej27.
25KwerendyarchiwalnewWatykanie,przeprowadzonewramachkierowanegoprzezemnie
grantu:nPogromy
.PrzemockolektywnawobecŻydównaziemiachpolskichwXIXiXXwieku
ijejwpływnarelacjepolsko-żydowskie.Historia,pamięć,tożsamość”,daływzakresiedotyczącym
pogromówŻydówwobszarzewpływówImperiumRosyjskiegowynikjednoznacznienegatywny
.
26DiełoopogromiewBiełostokie1-3ijunia1906g.,Sankt-Pietierburg1909.
27Wydanedrukiemoficjalnestanowiskowładzrosyjskichwsprawiepogromubiałostockiego
przechowywanejestwdokumentacjidyplomatycznejfrancuskiej,austro-węgierskiejiamery-
kańskiej.Broszuranietrafiładozbiorówbibliotecznych:Communiquéoffcielsurlesdésordresde
Bielostok,SanktPetersburg1906;CADN,AFSP
,sygn.249,k.370-374v;NARA,RG84,Records
ofForeignServicePosts,DiplomaticPosts,UnionofSovietSocialistRepublics,t.158,b.p.k;
HHSA,PA.X,unit128;por.W
.F
.Rozetti,Biełostokskijpogrom,Moskwa1907,s.7,autortwierdzi
tam:nobwieszczeniawładzprzygotowanegobardzoostrożnienapodstawienietylkodoniesie-
niawładzmiejscowych,aletakżeoddelegowanegodoBiałegostokuzPetersburgaodrazupo
