Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
27
Znacznawiększośćzachowanychźródełpowstaławjęzykurosyjskimlub
jidysz.Mniejlicznepopolsku,angielsku,niemieckulubhebrajskuispora-
dyczniepofrancusku.Wśródmateriałówwykorzystanychdonapisaniaczęści
poświęconejwyobrażeniomspołecznymprzeważająźródładrukowanezepoki.
Drugaczęśćksiążkipowstałanapodstawiemateriałówźródłowych,wdużej
mierzerękopiśmiennych,przechowywanychwarchiwacheuropejskich,izra-
elskichiamerykańskich.
Stanbadańimetodologia
ZainteresowaniepogromamiŻydówwXIXiXXw.jestodkilkulatbardzo
widoczne.SprzyjająmuzpewnościąnowebadanianadZagładą,wskazujące
nawspółudziałwniejnarodówznajdującychsiępodniemieckąokupacjąlub
kolaborującychznazistami.Książkipoświęconetemuzagadnieniustawiają
nowepytaniaizmuszająbadaczydosięganiadookresuwcześniejszego,choćby
tylkopoto,byzrozumieć,conowegodorelacjiopartychnaprzemocymiędzy
Żydamiinie-ŻydamiwniosłaniemieckapolitykaZagłady28,czyszerzej,jakie
skutkispołecznemiałoistnieniereżimówniedemokratycznych,np.rosyjskiego
samodzierżawia.Wtymkręgunależylokowaćpracepoświęconeterytorium
byłegoImperiumRosyjskiego,zwłaszczaksiążkiJohnaD.Klieraorazjego
uczniówczybadaczyznimzwiązanych.Począwszyodlat90.XXw.zazna-
czasięodejścieoddogmatycznietraktowanegomodeluanalizy,jednoznacznie
obciążającegowinązapogromywładzęcarską29.Historiograficznydualizm
zauważyłjużkilkanaścielattemuDariuszLibionka,wskazującnakonieczność
badańźródłowychwtymzakresie,aartykułjegoautorstwazainspirowałmnie
dorefleksjinadkształtowaniemsięschematówinterpretacyjnychinarracyjnych
obowiązującychwtymobszarzebadań30.Współczesnestanowiskawspierane
koncepcjamiprzemocyetnicznej,modnymiwśrodowiskachpolitologów
31
,
otrzymaniupierwszychwiadomościopogromieczłonkaRadyPaństwa–Frisza”.Informację,że
wynikiśledztwaFriszaopublikowanowtejbroszurze,będącejdokładnymtłumaczeniemtekstu
wydrukowanegownPrawitielstwiennymWiestnikie”,przekazujetakżeA.Mindlin,Gosudarstwien-
najadumaRossijskojimpieriiijewriejskijwopros,Sankt-Pietierburg2014,s.95.
28W
.Mędykowski,Wcieniugigantów…;A.Żbikowski,UgenezyJedwabnego.ŻydzinaKresach
Północno-WschodnichIIRzeczypospolitejwrzesień1939-lipiec1941,Warszawa2006.
29DużeznaczeniemiałatuprzełomowapracaHansaRoggeraJewishPoliciesandRight-wing
PoliticsinImperialRussia,Berkeley–LosAngeles1986,jednaknajistotniejszawydajesięksiążka
MichaelaAronsonaTroubledWaters.TheOriginsofthe1881Anti-JewishPogromsinRussia,Pitts-
burgh1990.
30Por.D.Libionka,PoglądyhistorykównapogromywRosjiwlatach1881-1906,nZeszyty
SzkołyNaukSpołecznych.SpołeczeństwoiKultura.Rozprawy”1996,nr1,s.261-285.Tam
teższczegółoweomówieniestarszejliteraturyprzedmiotu.
31J.Kopstein,J.Wittenberg,DeadlyCommunities:LocalPoliticalMilieusandthePersecu-
tionofJewsinOccupiedPoland,nComparativePoliticalStudies”2011,t.44,z.5,s.259-283;
