Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wstęp
interpretacyjnymi–posłużyłydoanalizyiopisuemocjitowarzyszącychtamtym
wydarzeniom.Trudnonadaćodrębneznaczeniektórymkolwiekzwykorzy-
stanychźródeł,zależytoodproblemu,jakirozpatrujęwkolejnychczęściach
książki.Wymienionewyżejmateriaływwiększościniebyłydotejporyeks-
plorowaneprzezbadaczyizostaływprowadzonedoobiegunaukowegopo
razpierwszy.Ichwykorzystaniepozwoliłominanapisaniehistoriipogromu
białostockiegowłaściwienanowo.Zakresiwymowatychdokumentówdały
możliwośćnietylkoweryfikacjinieprawdziwychustaleńobecnychwdotych-
czasowejhistoriografii.Pozwoliłyteżnaznacznerozszerzeniepolabadawczego
pozagranicestawianedotejporyprzezhistoryków,zajmującychsięzagadnie-
niemzbiorowejprzemocyantyżydowskiejwRosji.Mamtunamyślinaświe-
tleniekwestiirelacjiikonfliktówpolitycznych(anietylko–jakdotychczas–
politycznejwymowysamegozdarzenia)orazmiędzynarodowegoznaczenia
tejtragedii,przejawiającegosięm.in.waktywnościdyplomatycznejpodjętej
wjejkonsekwencjiwEuropieiStanachZjednoczonych.
Pozatypowymdlahistorykamateriałempisanymzwróciłemszczególną
uwagęnaźródłaikonograficzne,atakżeepitafiazachowanenacmentarzu
żydowskimwBiałymstoku.Wartopodkreślić,żewtokukwerendyprzeko-
nałemsięoogromnejliczbiewzmianekidoniesieńprasowychdotyczących
pogromubiałostockiego.Prasaróżnychopcjiwielupaństwdonosiłanatemat
tejtragediibadzodużo,materiałtenjestjednakwbrewpozoromdośćjed-
nostronnyischematyczny.Przytaczanie,nawetwprzypisach,dziesiątków
tytułówprasowych,jakieprzeczytałem,mijasięzceleminiewnosiżadnej
nowejwiedzydotematu,dlategoanalizujęgowybiórczo,wskazującjedynie
głównetendencjeimechanizmybudowanianwiedzyprasowej”.Wprzypisach
ibibliografiiznajdziewięcczytelnikodwołaniatylkodowybranychgazet,
choćinformacjeopogromiebiałostockimodnalazłemwznaczniewiększej
ichliczbie.Dotarłemrównieżdoniepublikowanychmateriałówredakcyjnych
naresztowanych”przezwładzerosyjskiewrazzarchiwamiredakcji.Topozwo-
liłominarefleksjęnietylkoocharakterzeówczesnejdebatypublicznej,ale
takżeojejpotencjaleograniczonymprzezcenzuręisystemcarskichrepresji.
Analizowaneprzezemnieźródłatomateriałyróżnejproweniencji:doku-
mentywładzcywilnych,wojskowychipolicyjnych,aktastanucywilnego,
korespondencjaurzędowa,materiałypropagandowe,prasa(różnychśrodowisk
ipaństw),wspomnieniaipamiętniki(takżeniepublikowane),utworyarty-
styczne(wiersze,rysunki)orazwydawanedrukiemksiążkiibroszury.Wśród
tychdokumentównaszczególnąuwagęzasługująraportywładzwszystkich
szczebliorazdwazespołyzeznańzłożonychprzezświadkówiuczestników
popogromie.
Odrębnyzbiórźródełposłużyłdoanalizywyobrażeńspołecznych.Wtym
przypadkupozawspomnianąprasązbadałemrozmaitenurtyhistoriografii
ipublicystyki,wtymhistorycznejwydawanejod1902r.ażdodziś,oraz
