Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Jednocześnienależypamiętaćomodalnościprzekładu,cowyeksponowane
zostałoprzezLefevere’aibadaczyzkręguTranslationStudies.Wtłumacze-
niowejgrzeróżnicyipowtórzeniatłumaczpełnifunkcjęmediatora,zapośred-
nictwemdokonywanychprzezsiebiemakro-imikrowyborówodpowiadającna
przewidywanezapotrzebowanieigustaczytelnikóworaznadystrybucjęwładzy
iideologię.WtymkontekścieAnthonyPymzwracauwagęnarolępatronatu
inapoetykęwtworzeniuobrazuliteraturyobcejwkulturzedocelowej8.Ogra-
niczasięonaprzedewszystkimdodokonywanychmakrowyborów
1
autorów
iutworówtłumaczonych1oraz1wmniejszymstopniu1domikrowyborów,
np.gdysłowoużyteworyginalemakilkaniedokładnychheteronimów,lubgdy
brakujeekwiwalentuwjęzykudocelowym.Tłumaczniemajednakprawain-
gerowaćwtekst,nawetgdyniezgadzasięznim;niemożegowżadensposób
udoskonalaćaniredukowaćzawartości,ponieważnRóżnicasamawsobiemaza
przedmiotpowtórzenie.Natomiasttożsamośćczypodobieństwototylkozłudze-
nie”9.Oznaczato,żełudzącatłumaczawolnośćjestfikcją,aonsampozostaje
nniewolnikiemdwóchpanów”1jakokreślałjegostatusśw.Hieronim.
Wolnośćtłumaczasprowadzasiędowzględnejwolnościwyboru,przekra-
czaniagranicwłasnejkulturyorazdoodkrywaniaobcejliteraturyikultury.
Granicejegowolnościwyznaczają:intencjatekstu,paradygmatkulturowy,
określającysposóbmyśleniainarzędziakierującepostrzeganiemirozumieniem
sensuświata,systemjęzykowyorazpatronatwrazzinstytucjamipośredniczą-
cymiwkomunikacjiliterackiej.Przebiegająonepostroniekulturywyjściowej
ipostroniekulturydocelowej,dlategoniemożnabadaćprzekładuwyłącznie
wperspektywiekulturydocelowej,ponieważpogłębiatoprocesniezrozumienia
iprzeczychęciporozumienia.Tłumacz,szukającpodobieństwaztym,corodzi-
me,ograniczonyjestprzezimperatywkategorycznytekstuoryginału.Posiłkując
sięobserwacjąImmanuelaKantadotyczącąludzkiegopostrzeganiarzeczy,tekst
gwarantujezrozumienieiodczytaniedenotatuikonotatuwkulturzedocelowej
ofunkcjisensotwórczej,sprzyjaobcowaniunietylkozprzedstawieniami,lecz
takżezrzeczami.Literackaichkonceptualizacjawpowtórnejkonceptualizacji
tłumaczastajesiębardziejczytelna.Kanttwierdził,wyprzedzającznacznieswą
epokę,żeorzekającoprzedmiotachizjawiskach,orzekamynieonichsamych,
leczoichprzedstawieniach10.Podkreślałtymsamymzależnośćtego,copostrze-
gamy,odsubiektywnegopunktuwidzeniapostrzegającego,naktóryskładająsię
jegowiedza,wrażliwość,wartościpreferowaneorazprzekonania.Pozawymie-
nionymiczynnikami,przekładuzależnionyjestodrzetelnościtłumacza,wyni-
kającejzjegokompetencji.Rzetelnośćodnosisiędotekstu,wktórymzawarta
jestosobaludzka,kultura,intencjaiartysta.Wspełnieniuobowiązkurzetelności
8Por.A.Pym:MethodinTranslationHistory…
9B.Banasiak:Bezróżnicy…,s.18.
10Por.W.Tatarkiewicz:Historiafilozofii.Wyd7.T.2.Warszawa,PWN,1970,s.1601
179.
