Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Doświadczenietopograficzne,czylibyciewdrodze
19
dostrzecprzejściamiędzynimi.Takjakniemożnaustalić,kiedykrajobrazkon-
templowanynabieranamacalnegocharakteruistajesiętym,wktórymwędrowiec
uczestniczynaprawachwszelkich-ludzkichinieludzkich-zamieszkującychgo
podmiotów.Wówczasnietylkooczysycąsięwidokiem,alewszystkiepozostałe
zmysłyzaczynająbraćwnimudział:każdykrok,ruchmięśni,łykpowietrzaod-
dająistotęprzemierzanegokrajobrazu.Krajobrazpustyninabierametafizycznej
natury,otwierającprzedsobąnieograniczonąprzestrzeń,alegdywdzierasięwoczy
iustawpostaciburzypiaskowej,dotykawędrowcakażdymziarnkiempiasku,sta-
jesięwrażeniemdotykowymzgodniezzasadą,żendotykoznaczabyciedotkniętym”:
tonieBrzoskadotykałpustyni,topustyniajegodotykała,obejmowałatakmocno,
żebrakłotchuwpiersiach.Znamiennyjesttenfragment:
Wpełniświadombyłemprzynależnościmoichstópdoziemi,naktórejstałem,ajako
żeniebyłomiędzymoimifragmentamiciałapodzielenia,takżeikiszki,ręceorazgłowa
należałydotegomiejsca.Miejsceniemagranic.Ziemiapodmoimistopami,zajmująca
kilkadziesiątcentymetrów,niejestrozdzielonaodtego,codalej.Itakpohoryzontoraz
pozaniego.Dziękitemunawetteobszary,którychniewidziałem,byłyteżczęściąmnie,
ajaczęściąich.Tanarastającaświadomośćwspólnoty,wzajemnejprzynależnościpowodo-
wałapoczucieszczęściainiemogłemsiędoczekaćporanka,byznówwrócićnapustynię22.
Tym,coscala,jestdoświadczenietopograficzne,któremożesięrodzićwyłącz-
niewdrodze,nietylkowformierozpoznaniaukształtowaniaterenuijegocharak-
terystycznychpunktów,alerównieżmaterialnościdrogi,którąmamypodnogami,
wszystkichzewnętrznychbodźców,któresprawiają,żewrażenianabierająwyjąt-
kowejintensywności;todoświadczeniekształtowanewdrodze,skupionenadeta-
lach,rozpoznającemiejsca.Drogaoznaczaporzuceniepunktuobserwacjinarzecz
wkroczeniawprzestrzeń,dotarciadomiejsca,byciawkrajobrazie.Tenwistocie
praktycznyaspektbyciawkrajobrazieopierasięnadoświadczeniuwędrówkioraz
trudziezadomowienia,opartymzkoleinadziałaniuzmierzającymdostworzenia
własnej,bezpiecznejprzestrzeni.Wędrówkawtymwymiarzejestrodzajemtwo-
rzeniaprzestrzeni,którastajesięprzestrzeniądoznańzmysłowych,tymintensyw-
niejszych,imbardziejmiejscepozostajetajemnicą.Aletorównieżdoświadczenie
performatywne,wktórymsztukaiżycie,drogaizmysłystająsiętymsamym.
Takaformauczestnictwawkrajobrazieznajdujeswojepotwierdzeniewkon-
cepcjiArnoldaBerleantaiproponowanejprzezniegoideizaangażowaniajakopo-
stawyestetycznej.Zaangażowanietostałaobecnośćzmysłów,ichreakcjanabodźce
płynącezzewnątrziodpowiedźnanie:wdoświadczeniutopograficznympostrze-
ganieprzybieracharakteraktywny.Otoczeniprzezświatzewnętrznyikształtujące
goczynnikiniejesteśmywstaniezachowaćdystansu,onteżniepozostajenanas
22Tamże,t.2,s.217.
