Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrawokonstytucyjnenaUniwersytecieLwowskimwokresiemiędzywojennym
27
marcowej,
62wktórymdziękiniemuproponowano,abygłowępaństwawybieralipar-
lamentarzyści
63izjego(Dubanowicza)inicjatywypolskiparlamentuzyskałtradycyj-
ną,dwuizbowąpostać
64(agłowapaństwa,równieżdziękiniemu,straciładowództwo
nadarmią
65),przyczymwedługreferentaKomisjiKonstytucyjnejistniejeścisłeiunc-
timmiędzybikameralizmemaniepowszechnąelekcjągłowypaństwa
66.Lwowskista-
62Możemyzatemmówićolwowskiejszkoleustrojodawczej.Ludziewywodzącysięztejuczelniwnieśli
wybitnywkładwdziełotworzeniaustawyzasadniczejzarównow1921,jakiw1952r.WydziałPrawa
UniwersytetuJanaKazimierzamiałkadry,któresprawdzałysięwkażdychwarunkachustrojowych,za-
chowującprzytymdystanswobecwłasnychosiągnięć.ŚwiadcząotymnastępującewypowiedziDubano-
wicza:„konstytucja,tworzonawwarunkach1919i1920-gorokuwPolsce,musiałabyćdziełemskazanym
zgórynawieleniedoskonałości”.„Rozmiarigłębokośćniedomagańibrakówkonstytucyimarcowejuwy-
datniasięodtądzupływemkażdego,dzielącegonasodniejmiesiącairoku”:E.Dubanowicz,Rewizya...,
op.cit.,passim.Wdzisiejszejepoce,np.wśródwspółautorów„KonstytucjiWielkanocnej”,trudnobyłoby
odnaleźćprzykładytaksamokrytycznegopodejściadodziełarąkwłasnych.
63„WkwestiiustrojupaństwadecydującygłoswNZLmiałE.Dubanowicz[…]Przeciwnikekspery-
mentówpolitycznychuważał,żeustrójPolskipowinienwzorowaćsięnafrancuskim.Wybórprezydenta
wgłosowaniupowszechnymbyłby–twierdził–sprzecznyzsystememrządówparlamentarnychiprowa-
dziłbydokonfliktówmiędzynajwyższymiorganamiwładzy”:S.Krukowski,Geneza…,op.cit.,s.167.
PrezydenturaLechaWałęsy,szczególniewokresie1993–1995,potwierdziłatęprognozę.Niepotwierdziło
sięnatomiastnastępująceostrzeżenieDubanowicza:„WybórnawzóramerykańskistworzyłbywPolsce
surogatwładzymonarchicznejimógłbydoprowadzićdoobaleniarepubliki,amonarchiatoustrójsprzecz-
ny«zduchemnarodupolskiego»”:ibidem,s.103.Argumenty„konstruktywne”zawyboramipośrednimi
byłynastępujące:„powoływaniegłowypaństwaprzezparlamentpowinnozapewnićtenurządpopieranemu
przezwszystkich«człowiekowikompromisu»,awłaśnietakaosobanajlepiejnadawałabysięnaprezyden-
ta.Zawyboremprzezsejmisenatprzemawiałyteżwzględynarodowościoweorazobawaprzedkorupcją
izohydzaniemkandydatów”:ibidem,s.103.WybórNarutowiczaiwszystkiewydarzeniaznimzwiązane
zweryfikowałynegatywnietrafnośćtejargumentacji.RównieżwybórJaruzelskiegoitowarzyszącamu
atmosfera,choćwmniejszymstopniu.
64„jedenzczołowychdziałaczyZLN,EdwardDubanowicz,wyrażałprzekonanie,iżendecjamożeza-
przepaścićsprawękonstytucji,dopuszczającdowprowadzeniasejmujednoizbowegoiwyborugłowy
państwawgłosowaniupowszechnym,coprzynarodowościowymskładziePolskimogłobyprzynieśćnie-
oczekiwanekonsekwencje[…].Dubanowiczprzekonałklubdoswejkoncepcji,iżdwuizbowośćzabezpie-
czanietylkolepszątechnikęustawodawczą,alelikwidujewalkęwyborcząwokółosobygłowypaństwa,
walkę,wktórejwgłosowaniupowszechnymmająnajwiększeszansebądźdemagodzy…,bądźPiłsudski”:
A.Ajnenkiel,Spóromodelparlamentaryzmupolskiegodoroku1926,Warszawa1972,s.219–222.Po
przekonaniuklubunadszedłczasnaprzekonanieustrojodawcy:„Debatęzainaugurowałwimieniuwiększo-
ściKomisjiKonstytucyjnejDubanowicz[…].Przypomniałtradycyjneargumenty:wwiększościpaństw
burżuazyjnychparlamentpodzielonyjestnadwieizby,zatakimrozwiązaniemopowiadająsięteżteoretycy
prawapaństwowego,poczynającodMonteskiuszaiTocqueville’a.Zasadniczyargumentpolitycznyza
[…],tokoniecznośćzabezpieczeniarównowagimiędzyorganamipaństwa.Rządzależnybezpośredniood
jednoizbowegoparlamentustałbysięjegoekspozyturą,nieposiadającąkoniecznejsamodzielności.Groziło-
bytoniebezpieczeństwemrządówabsolutnychpartii,którazdobyłabywładzę.[…]polemizowałzlewicą,
iżsenateoipsojestinstytucjąreakcyjną.Uzależniałjegoobliczeodsposobu,wjakizostajekreowany”:
ibidem,s.228–229.
65„Dubanowiczprzeprowadziłzasadę,iżNaczelnikPaństwaniebędzieNaczelnymWodzemigorąco
popierałsystemparlamentudwuizbowego,zabezpieczającegooględnośćustawodawstwawpodwójnym
badaniuipoprawianiukażdejustawy”:K.Pol,EdwardDubanowicz,„SamorządTerytorialny”2005,nr3.
66Problemdrugiejizbyizagadnieniesposobuwyborugłowypaństwastałysiępowodemnajwiększych
kontrowersji:„ogromnesporymiędzypartyjne,zwłaszczaosenatjakodrugąIzbęorazwybóriuprawnienia
prezydentatoczyłysięgłówniewKomisjiKonstytucyjnej,którapodprzewodnictwemE.Dubanowicza
przygotowywałaprojektkonstytucji”:K.Pol,Poczetprawnikówpolskich,Warszawa2000,s.610.Prze-
wodniczącykomisjiwpowszechnychwyborachprezydentauważałtęinstytucjęzasprzecznązduchem
republikańskim:„Konsekwencjąprzyjęciaformyrepublikiparlamentarnejopartejnasystemiedwuizbo-
wymbyło–jegozdaniem–wprowadzeniewyborugłowypaństwaprzezsejmisenat.Rozwiązanieprzyjęte
