Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szkodzić.Dlategowartozastanowićsięczymwtakimraziejestowaszkoda.Możebyćrozu-
mianadwojako:jakostratamaterialnalubniematerialna,mającapostaćkrzywdy,cierpienia.
Jestonaefektemwadliwegoudzieleniapomocylubpodjęciadziałań,którebędąmiałynega-
tywnywpływnapacjenta.
6
Rozważanianatematkrzywdyczyszkodzenianiewynikająjedyniezwrażliwości
twórcówrozdziałów,książekczyprawa.Przedewszystkimsąoneefektemdoświadczenia
związanegozprowadzeniembadańnaukowych.JakzauważyłaEwaRusaknakartachhistorii
możemyodnaleźćzapisyeksperymentówibadań,któreniespełniałydzisiejszychnorm
etycznych,awręczstałysiępowodem,dlaktórychpostanowionoopracowaćzasady,prawa
chroniąceosobybadane.
7
Dotakichbadańniewątpliwienależałytrzy,znanerównież
wkulturzemasowej,eksperymenty:
-SolomonaAscha:dotyczącykonformizmunormatywnego.Badaniepolegałonaporówna-
niudługościjednegoodcinkaztrzemainnymiistwierdzeniu,któreznichsąidentyczne.
Poudzieleniupoprawnejodpowiedzi,pomocnicyeksperymentatora,wprowadzalibadane-
gowbłąd,zgodnietwierdząc,żetoinnyodcinekjesttejsamejdługości.Większośćbada-
nychzmieniałaswojezdanie;
-StanleyaMilgrama:dotyczącyposłuszeństwawobecwładzy.Osobabadanamiałakarać
drugąosobęprądem.Istotnybyłfakt,żeosoba,którabyłanimrażonabyłapomocnikiem
eksperymentatora,cooznaczało,żewrzeczywistościcałyból,któryprzeżywałabyłuda-
wany.Większośćosóbbadanych,podwpływemeksperymentatoranakazującegodalsze
działanie,aplikowałacorazsilniejszywstrząs,przekraczając,niekiedyznacznie,punkt,
któryMilgramprzewidywałjakomomentodmowy;
-PhilipaZimbardo:dotyczącyzmianzachowaniazachodzącychpodwpływemanonimowo-
ściorazmożliwościprzedmiotowegotraktowaniainnych.Eksperymentpolegałnatym,
żedwudziestuczterechstudentówlosowopodzielononawięźniówistrażników,którzy
wspecjalnieprzygotowanymmiejscusymulującymwięzienie,miałoodegraćprzypisane
imrole,zktórymibadaniszybkosięzidentyfikowali,codoprowadziłodowystąpienia
zachowańpatologicznych.Celeksperymentuzostałosiągnięty,udowodniono,żeprzyspe-
cyficznychwarunkachkażdymożestaćsięoprawcąlubofiarą.
8
Możnazadaćsobiepytaniejakienegatywneskutkiprzyniosływspomnianebadania?
Jakienormyczyzasadyzostałyprzezeksperymentatorówzłamane?Odpowiedźnatepytania
niepowinnanastręczaćtrudności,ponieważwydawaćsięmoże,żenatematmoralności,
etyki,zasadwspółżyciapowstałotakdużoopracowań,żekażdybadaczpowinienwiedzieć,
jakpostępować.Nicbardziejmylnego.Podstawowawątpliwośćdotyczytego,żeniemożna
odnaleźćwspólnegowzorcamoralnościukażdegoczłowieka.ZauważatoAgnieszkaMiko-
łajczykpisząc:„Każdajednostkapostrzegaświatzinnejperspektywy,każdamaswójwłasny,
odmiennyodinnychpunktwidzenia.Wynikatozróżnickulturowych,atakżeodmiennych
warunków,wktórychnastępowałajejsocjalizacja.(ł)Taksamowyglądakwestiawyzna-
wanychnormiwartościmoralnych.Każdygdzieindziejwyznaczagranicęmiędzydobrem
izłem.”
9Jednakżeniedasięwyznaczyćjasnejgranicypomiędzytym,codobre,acozłe,
6A.Fiutak2016,s.94-95
7E.Rusak2010,s.443
8J.Brzeziński,B.Chyrowicz,M.Toeplitz-Winiewska,W.Poznaniak2014,s.136-145
9A.Mikołajczyk2009,s.148
9
