Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Przyczynypożarów
Dlaporównaniamożnapodać,żew1787r.wmiastachimiasteczkachgórno-
śląskichsytuacjibyłazbliżona,aprawie80%ogółutamtejszychdomówmiało
słomianelubgontowedachy52.
DużolepiejwyglądałotownajwiększychmiastachRzeczypospolitej,choć
itudokońcaXVIIIw.nieudałosięcałkowiciewyeliminowaćsłomianegopokry-
ciadachów.Wskazująnatom.in.obrazypóźnoosiemnastowiecznejWarszawy
Canalettaukazującedrewnianebudynkikrytestrzechąlubgontamiiopisy
ówczesnych,cudzoziemskichpodróżników,którzyzauważali,żeobokpięknych
stołecznychpałaców:Dtuląsięjeszczeskromnedomkidrewniane,słomąkry-
te”53.PodobniewOlsztyniew1783r.jeszczeczterydomyposiadałydachyze
słomy54,akonstytucjasejmowaz1766r.nakazywała,abywciągudwóchlat
wszystkiedrewnianedomywWilniepokryćdachówką55.
Niepalnepokryciedachówniedokońcajednakzabezpieczałodanybudy-
nekprzedpożarem.Coprawdadachówkaczyblachachroniłyprzediskrami
niesionymiprzezwiatr,leczgdypłomieniepojawiałysięnapoddaszu,mogły
zapalićsięwięźbadachowaidrewnianystrop,cowkonsekwencjiprowadziło
częstodozawaleniasiędachu56.
Niekiedyzagrożeniepożarowewiązałosięzwysokościądanegobudynku.
Owawysokośćistromiznadachumogłyczasemuniemożliwićgaszenieognia,
comiałomiejscenp.wRzeszowiew1728r.57Stądteżzalecano,bydachybyły
najednakowejwysokości;staranosięrównieżograniczyćwysokośćdomów58.
101030Zabudowamiejska
Elementem,któryzdecydowaniesprzyjałpożarom,byłazpewnościąbardzogęsta,
częstodośćchaotycznazabudowamiasta59.Rozwójdemograficznyiwzględyhan-
dlowesprawiały,żeposzczególnedziałkibudowlanepołożonewobrębiemiejskich
wkońcuXVIIIw.659budynkówposiadałosłomianelubdrewnianedachy(Ziemialeszczyń-
ska1966,s.95).
52Kwak1987,s.41-42.Np.na321domówwOpolutylko72miałydachypokryte
dachówką,wTarnowskichGórachzaś(233domy)iKrapkowicach(187domów)wszystkie
budynkimieszkalneposiadaływyłączniesłomianelubgontowedachy(Kwak1987,s.42).
53Baranowski1917,s.14.
54Wakar1967,s.97.
55VL,t.VII,s.242-243.Por.APPAMPI209,s.288-289;DziejePoznania1988,t.I,
cz.2,s.809;Józefowicz1854,s.407,414.
56Ulicki2019,s.99.
57PięćwiekówRzeszowa1958,s.265.
58Taostatniauwagaodnosisięm.in.dobudowaniawielopiętrowychbudynków,jakie
wXVI-XVIIIw.powstałynaterenieżydowskiejdzielnicywPoznaniu.W1717r.dlauchro-
nieniasięodniebezpieczeństwaogniaichmaksymalnąwysokośćdokładnieokreślono(Zajęcki
2014,s.169).Por.Pęckowski1934,s.44.
59JanPtaśnikzwracanp.uwagęnafakt,żewwielupolskichmiastachzabudowania
wysuwałysięnarożnikaminaśrodekulicy,powodującciasnotęitakjużwąskichikrótkich
zaułków(Szaflik1979b,nr21,s.26).
