Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Czynnikisprzyjającepożarom
23
postulowanozastosowaniedopokrywaniadachówwjejmiejscedrewnianych
gontów,zwanychteższkudłami,lubdachówek.
Najwcześniej,bojużodXIVw.odnośneprzepisypojawiłysięwmiastach
pruskich,dużopóźniejwMałopolsce,WielkopolsceinaLitwie.Zajęckitłumaczy
tom.in.wyższymikosztamipokrywaniadachówgontamilubdachówką,domi-
nacjądrewnianej,łatwopalnejzabudowywówczesnychmiastachimiasteczkach,
wreszcie-brakiemwKoronieiwWielkimKsięstwieLitewskim(pozanajwięk-
szymimiastami)odpowiedniejliczbycegielniiwykwalifikowanychpracowni-
kówbudowlanych.WswoichpracachZajęckiprzywołujeteższeregXVI-XVIII-
-wiecznychregulacjiprawnych,m.in.dlaŁowicza,Olsztyna,Leszna,Pleszewa,
SuwałkiTykocina,wktórychprzedewszystkimbezwzględnienakazywano
całkowitąlikwidacjęsłomianychdachówwmiastachinaprzedmieściach46.
Przypomnijmy,żezalecanegontytobyłydeseczkizdrewnaiglastego(świerk,
jodła),oprzekrojuklinaiszerokości7-14cm,któreukładanonałatach,łącząc
jeprzezwsunięciejednychelementówwdrugie.Pokrytywtensposóbdwiema-
trzemawarstwamigontówbudynekbyłcoprawdadużobardziejodporny
nawarunkiatmosferyczne,jednakniewieletopomagałowprzypadkuklęski
ognia.Cowięcej,ułożeniegontowegodachuwymagałosporychumiejętności,
niemówiącjużokosztachmateriałubudowlanego.Dużobardziejbezpieczne,
choćwomawianymokresiejeszczesłaborozpowszechnione,byłopokrycie
dachunaturalnymidachówkamiwytwarzanymizsurowejglinylubmiedzianą
alboołowianąblachą47.
Mimoteżstalepowtarzającychsięrozporządzeńiuchwałsytuacjazmie-
niałasiędośćpowoli.Itakprzykładowow1793r.wKościanieznajdowałsię
tylkojedendomkrytydachówką,110-gontamiiaż84-słomą48,rokpóźniej
zaśwSierpcubyłosześćbudynkówmieszkalnychpokrytychdachówką,tyleż-
gontamioraz150-słomą49.PodobniewyglądałasytuacjawJarocinie,wktó-
rymwtymsamymczasieznajdowałysię63domy,zktórychosiemposiadało
dachyzgontów,apozostałemiałysłomianestrzechy50.Lepszabyłasytuacja
wlitewskichmiasteczkachWilkowyszkachiRaczkach.Coprawdatylkoniewiele
domówposiadałotudachówki(odpowiednio:12ijedenbudynek),przeważałojed-
nakgontowepokryciedachów(294domówwWilkowyszkachi167wRaczkach)
51
.
46Zajęcki2014,s.164-166.Por.DziejeGniezna1965,s.330;DziejemiastaNowegoSącza
1992-1993,t.II,s.45;DziejeŚrodyWielkopolskiej1990,s.72;Wróbel-Lipowa1986,s.55.
47PoznańskaKomisjaBoniOrdinisnakazałam.in.kryciedachównowobudowanych
domówwPoznaniuwyłączniemateriałamiogniotrwałymi,tj.dachówkąlubblachą.Jużist-
niejącebudynkikrytegontemmiałybyćpokrytedachówką.Natomiastnaprzedmieściach
dopuszczononadalistnieniedachówgontowych(DziejePoznania1988,t.I,cz.2,s.805-806).
48Kościan1985,s.104
49Krajewski2003,s.198.
50DziejeJarocina1998,s.149.Por.podobne:DziejeHrubieszowa2006,s.130;Dzieje
Obornik1990,s.61;DziejeOstrzeszowa1990,s.78;DziejePabianic1968,s.81.
51Naruszewicz2013,s.99.Zkoleiw1789r.wwielkopolskimŚremie154domybyły
pokrytegontami,a50-słomianymistrzechami(DziejeŚremu1972,s.119),wLeszniezaś
