Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Czynnikisprzyjającepożarom
21
ichzmiastabyłowpraktyceniemożliwe,astanowiłyonedoskonałymateriał
palnydlapożaru.
Zkoleimurowanestawałysięzczasemcentralneczęścidużychmiast,
zwłaszczaokolicerynkówizabudowanajwiększychulic.Przykłademmożetubyć
np.Lublin,wktórymwpoczątkachXVIIw.wobrębiemiejskichmurówznaj-
dowałosię118kamienici17drewnianychdomów
33
.Równieżwielebudynków
użytecznościpublicznej:ratuszyczykościołów,początkowodrewnianych,póź-
niejbyłoprzebudowywanychlubodbudowywanychzwykorzystaniemcegłyczy
kamienia.Dośćwcześniewczęścidomówdrewnianychzaczętoteżbudować
murowanepodmurówki,piwniceitp.34
WniektórychrejonachKoronyiLitwy(m.in.natereniePrusKrólewskich
czyMałopolski)znanobudownictwoszachulcowe.Wprzeciwieństwiedokon-
strukcjiściennychzlitegodrewna:wieńcowychisłupowo-ramowych,polegało
ononaskonstruowaniudrewnianejścianydomuwypełnionejglinąwymieszaną
zsieczką,trocinamilubwiórami35.
Bardziejodpornynaogień,choćoczywiścieniedoskonały,byłtzw.murpruski
(niem.Fachwerk),któryrozpowszechniłsięnaziemiachpolskichwkońcuXVIII
iwXIXw.Byłtorodzajścianyszkieletowejzbelekwypełnionejmuremzcegły,
znanym.in.naterenieWielkopolskiiWarmii
36
.Zkoleitechnologięstawianiaognio-
odpornychbudynkówzglinyopisałwdrugiejpołowieXVIIIw.PiotrŚwitkowski.
SzedłtuwśladyXVII-wiecznegopamiętnikarzaStanisławaOświęcima,zachwa-
lającegopopularnenaMorawachdomybudowaneniezdrzewa,alezgliny37.
Przewagadrewnianejzabudowymiastsprawiała,żewXVIIIw.zaczęto
poszukiwaćsposobówzaimpregnowaniadrewnaognioodpornymisubstan-
cjami.ChemicyokresuOświeceniaproponowalim.in.witriol(sólkwasu
siarkowego),potaż(pochodzącyzpopiołuzanieczyszczonywęglanpotasu),
ług(zasadasodowalubpotasowa),ałun(uwodnionysiarczanpotasowo-gli-
nowy)lubtzw.szkłowodne(wodnyroztwórkrzemianówsodulubpotasu)38.
InnąformązabezpieczeniaprzeciwpożarowegościandrewnianychbyłwXVIIIw.
tynkniemieckiegofizykaJohannaFriedrichaGlasera-tj.mieszaninagliny
iklejumącznego;wEuropiestosowanotakżemasętynkarskąwymyślonąprzez
angielskiegouczonegoCharlesaStanhopeofMahona,składającąsięzwapna,
piaskuiciętegosiana39.
33OdmiennasytuacjapanowałanatomiastnalubelskimKrakowskimPrzedmieściu,gdzie
w1627r.było107budynkówzdrewnaitylkosześćmurowanych(Froch1999,s.72).
Por.DziejePoznania1988,t.I,cz.1,s.291;Horn1968a,s.97;Motylewicz1993a,s.211.
34Motylewicz1993a,s.211;TomaszówLubelski2011,s.220;Żurek2018,s.65.
35Zob.Bogucka1997,s.83;Bogucka,Samsonowicz1986,s.510;Ulicki2019,s.94.
36Por.Boras,Trzeciakowski1971,s.123;Deresiewicz1966,s.184;DziejePoznania
1988,t.I,cz.2,s.805-806;Łuczak1998,s.40.
37Ulicki2019,s.108-109.
38Ulicki2019,s.128.
39Ulicki2019,s.116-117.
