Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Którymuwgrobienadlipamiszumiał,
Słyszy,ubranywdawnyrymkrólewski,
Mową,którąsamprzedwiekamiumiał.
Potemby,cichomżąc,rozważałwsobie,
Żeniezapomniałmowypolskiej-wgrobie23.
AutorOdprawyposłówgreckichzostałuznanyzatwórcęnarodowegojęzyka,pre-
kursoranatleinnychnacjiiwzórdonaśladowaniatakżeprzezZygmuntaKrasiń-
skiegowjegomłodzieńczymLiściedopanaBonstettenostanieobecnymliteratu-
rypolskiej.Zdarzałysiętakżegłosyradykalniepozytywnieoceniającedokonania
Kochanowskiego.JózefKremerpisał:nNiebędziepisarzempolskim,komujęzyk
Kochanowskiegoniejesttalizmanemchroniącym,broniącym,wodzącym”24.Ko-
chanowskiwedleromantykówotworzyłpolskimpisarzomdrogęwprzyszłość,był
zatemtakżepoetąawangardowym.
WalkaospuściznęKochanowskiegoniedotyczyłapostawypoety,azwiązana
byłazpozycjąrenesansowegohumanisty.PolemikanapoczątkuXIXwiekuogni-
skowałasięnietylkowokółtego,couznaćmożnazanklasyczne”czynromantycz-
ne”wjegotwórczości,aleskupiałasięnaustaleniurangiautorytetu,zrewidowaniu
dotychczasowychsądów.JakzatemKochanowskimógłstaćsięwspólnymideałem
dlaklasyków,sentymentalistówiromantyków?WedleJakubaZbądzkiegowyni-
kałotozróżnegosposoburozumienianklasycznychautorytetów”
,zfaktu,żennie
wszyscyteżzerwalizklasycystycznymikategoriami,np.naśladownictwem”oraz
zchęciodebraniaprzemijającejformacjitego,costanowiłofundamentjejistnie-
nia.Historykliteraturyprzytaczałtakżeopinieróżnychznawcówtematu,którzy
podkreślalingruntowneprzestudiowaniedziełKochanowskiego”
,zachowaniepo-
czuciajednościnarodowejwobliczuporozbiorowegoupadku.Wskazywanopo-
nadtonaodwołaniesiędodorobkunojcapolskiejpieśni”
,cowiązałosięznadzieją
napoprawęsytuacji,atakżenaswoiścierozumianezwrotykuprzeszłości,które
określałysposobyrecepcjidokonańKochanowskiego25.Ciekawarefleksjabadacza
iinnesądyprzezniegoprzytoczoneniewydająsięjednakwpełnisatysfakcjo-
nujące.Klasycyiromantycyodmienniespoglądalinadokonaniaczarnoleskiego
twórcyiróżniejeoceniali.Dlatychpierwszychtradycjatamiałacharakternor-
matywny,adladrugichbyłaczymśżywymihistorycznym26.Kochanowskidlakla-
23
J.Słowacki,Beniowski.Poema,oprac.A.Kowalczykowa,Wrocław1996,s.135.
24
J.Kremer,ListyzKrakowa,t.3:Dziejeartystycznejfantazji,cz.2:Fantazjauludówchrześcijań-
skich,ListXXX.StulecieXVI(c.d.),Naumburg1869,s.526.Cyt.za:G.Urban-Godziek,CośTy
Kochanowskizrobiłromantykom…,op.cit.,s.488.
25
J.Zbądzki,JanKochanowskijakowzórdonaśladowania-wybraneprzykładyrecepcjitradycji
czarnoleskiejnaprzełomieoświeceniairomantyzmu,nMeluzyna.DawnaLiteraturaiKultura”
2016,nr1(4),s.62.
26
M.Piwińska,Tradycja„złota”czy„papuzia”?...,op.cit.,s.203.
42
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
