Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zaczął»”18.Swoistąijakżeinteresującąpróbępogodzeniaklasykówiromantyków
podjąłFranciszekDzierżykrajMorawski,którypoprzezodwołaniesiędoautorytetu
czarnoleskiegomistrzachciałpogodzićdwieskłóconestrony19.
Otym,żehistoriarecepcjinrzeczyczarnoleskiej”zatoczyławjakimśsensiekoło,
przekonująprzedewszystkimuwagiwieszczów20.Podkreślićnależy,żeMickiewicz
doabsorbującejproblematykiocenydokonańKochanowskiegopowróciłwdwóch
wykładachwCollègedeFranceprowadzonychwroku1841,zmieniającswojedo-
tychczasowesądy.AutorPanaTadeuszazwróciłuwagęnawpływpieśniludowejna
poezjęJanazCzarnegoLasu,zainteresowanieformąpieśnigminnej,pomimoże
jegotwórczośćprzeznaczonabyładlasferwykształconych.Paryskiprelegentchwalił
przekładPsałterza,uznającjegorecepcjęzapowszechną,skorotakwielezpsalmów
weszłowskładzbiorówkantyczek.Zaunikatowedziełouznałkrytykowanywcze-
śniejprzezsiebiedramatOdprawęposłówgreckich.Mickiewicztymrazemwskazy-
wał,żeKochanowskiemuznanebyływzoryantyczne,ascenyzPismaŚwiętegonnie
dawałydośćobszernegopola”
.Utwórmógłpowstaćwtakiejformie,boPolscenie
byłowówczasteatrów,takjakweWłoszechczyHiszpanii.Wreszciedziełoodrodze-
niowegohumanistyniewpłynęłonarozwójrodzimegodramatu.Autorwykładów
podkreślałtakżeprostotę,głębokieuczucieibogactwoformTrenów21.ZatemXVI-
-wiecznypoetaniezerwałzrodzimymiwątkami,anawetwswojejtwórczościpotra-
fiłdoskonalewyrazićwspółczesnymunaród,cowiązałosięzprzekonaniemMickie-
wicza,żeKochanowskiprzeczuwałduchanarodowego.Pigońuznałsądywieszcza
zanniewzruszalnyjużodtądfundamentuznaniaisławypoetyzCzarnolasu”
,który
zmierzałdorozliczeniasięnzuporczywymizarzutami”
,atymsamymzamknąłdłu-
goletninspórromantykówocharakternarodowyjegotwórczości”22.ZkoleiJuliusz
SłowackiwBeniowskimpostrzegałodrodzeniowegopisarzajakonajwyższyautory-
tetwdziedziniesztukipoetyckiejijęzykapolskiego:
IgdybystaryówJanCzarnoleski
Zmogiłypowstał:ontobyzrozumiał,
Myśląc,żejakiśpoematniebieski,
18
M.Piwińska,Tradycja„złota”czy„papuzia”?Romantycyopolskiejpoezjirenesansowej,w:eadem,
Wolnymyśliwy.OsiempróbczytaniaMickiewicza,Gdańsk2003,s.206-207.Cytowanyfragment
Mochnackiegopochodzizartykułu:OduchuiźródłachpoezjiwPolszcze.
19
F.Morawski,Klasycyiromantycypolscy.Wdwóchlistachwierszem,Warszawa1829.
20
Wartopamiętać,żetakżepóźniejzdarzałysięgłosydyskredytującedokonaniaKochanowskiego,
np.uJulianaBartoszewicza,FryderykaHenrykaLewestama,WłodzimierzaSpasowicza.Zob.
Z.Sudolski,RomantycznemeandryrecepcjiKochanowskiego,w:JanKochanowski1584-1984…,
op.cit.,s.301.
21
Zob.J.Zaremba,JanKochanowskiwwykładachparyskichAdamaMickiewicza,w:JanKochanow-
ski.Twórczośćirecepcja,t.2,op.cit.,s.58-69.
22
S.Pigoń,JanKochanowskiwsądach…,op.cit.,s.69.
41
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
