Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mnie,JaniezCzarnolasu,tyująłeśduszę!
Tyśmi,jakodocichejprzyjaźnistworzony,
Niepokaźny,stądmałoodświataceniony,
Niktteżniewie,cowtobieczytasercemoje,
Ijaztobąprzestającowielkośćniestoję8.
ZkoleiZbigniewSudolskikonkludował,żepisarzeromantyczninaogółod-
bieraliKochanowskiegonjakonaśladowcęHomera,poetęnienarodowego,który
rzekomowzgardzarodzimą,ludowątradycją,auzależniającswepisarstwood
wzorówobcych,wypaczyłgłównynurtrozwojuliteraturypolskiej”9.Przykła-
demniechbędzieuwagaZorianaDołęgi-Chodakowskiego,który,prowadząc
swojeetnograficznebadania,uskarżałsięnafakt,żewrenesansienieznalazłsię
nikt,ktobypomyślałowydaniupieśniludowych:nJanKochanowskiwielepięk-
nejprostotyspodstrzechywiejskiejprzenoszącdoswoichrytmów,niewpadłna
myślpodobną,onatużzanimstała”10.Uwagiformułowaneprzezromantyków
deprecjonowałyczarnoleskiegotwórcę,alechybajeszczebardziejwymierzone
byływsamychklasyków.Dotyczyłybowiemgenetykitekstu,rytmikiimetrum
wiersza,zasobusłownictwa,tradycjiuznanejprzezXVIII-wiecznychzanadrzęd-
ną.Zdrugiejstronypodtymizarzutamikryłasiępochwałaestetykiromantycz-
nej,awięctego,corodzime,narodowe,czerpiącezwłasnejtradycji,rozluźnia-
jącedotychczasowerygorysztywnejpoetyki.Jednymznarzędziwalkimiędzy
klasykamiiromantykamistałasięwłaśniespuściznaKochanowskiego,doktórej
trzebasiębyłoodnieść.Takżeróżnieumieszczanodorobekczarnoleskiegotwór-
cynamapiepoetyckichdokonań.HipolitSkimborowiczponadKochanowskie-
goprzenosiłSzymonaZimorowicza,SebastianaKlonowiczaiWacławaMacie-
jewskiego
11.JanMajorkiewiczponadspuściznąpoetyzCzarnolasuumieszczał
dokonaniaMikołajaReja12.Otym,żekwestiaocenydorobkuautorafraszeknie
należaładonajłatwiejszych,przekonująsądyAdamaMickiewicza.Wrozpra-
wieOkrytykachirecenzentachwarszawskichmłodypisarzzwracałuwagęna
niedostrzeżenieprzezczarnoleskiegomistrzarodzimejtradycjidramatycznej
iodrzuceniedialoguczymisteriów,awięcuderzyłwKochanowskiego-drama-
8
ZbiórpoetówpolskichXIXwieku,ułożyłiopracowałP
.Hertz,ks.I,Warszawa1959,s.685.
9
Z.Sudolski,RomantycznemeandryrecepcjiKochanowskiego,w:JanKochanowski1584-1984…,
op.cit.,s.292.
10
Z.Dołęga-Chodakowski,OSławiańszczyźnieprzedchrześcijaństwem,nĆwiczeniaNaukowe”
1818,nr5,cyt.za:S.Pigoń,JanKochanowskiwsądach…,op.cit.,s.49.
11
S.Pigoń,JanKochanowskiwsądach…,op.cit.,s.62.
12
Z.Sudolski,RomantycznemeandryrecepcjiKochanowskiego,w:JanKochanowski1584-1984…,
op.cit.,s.300.Wartowspomnieć,żewobroniepoetywystąpiłwówczasHipolitCegielskijako
autorrozprawyOJanieKochanowskimjakopoecielirycznymijegostosunkudowiekuszesnastego
zroku1839.
39
AdamMickiewiczUniversityPress©2021