Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jegostylizasługidlarozwojujęzykapolskiego4.Wpodobnymtoniewypowiadali
siętakżechociażbyIgnacyKrasickiwdzieleOrymotwórstwieirymotwórcachczy
KsaweryDmochowskiwSztucerymotwórczej.JulianUrsynNiemcewiczwygłosił
mowępochwalnąnacześćKochanowskiegonaposiedzeniuTowarzystwaKrólew-
skiegoPrzyjaciółNaukwdniu10listopada1808roku,podkreślającjegozasługina
rzeczrozwojujęzykapolskiego,chwaląccnotyobywatelskieidomowe.Poglądyte
znalazłyswojeprzełożeniewjegodziełachliterackich.TakżewkręguPuławXVI-
-wiecznyhumanistacieszyłsiędużąestymą5.Apologetąspuściznyczarnoleskiego
mistrzabyłKazimierzBrodzińskijakotłumaczłacińskichelegiipoety,uniwersy-
teckiwykładowcaipisarz.WswojejrozprawieOklasycznościiromantyczności
tudzieżoduchupoezjipolskiejzwracałuwagę,że:
[ł]poezjaKochanowskiegojesttonaszaWisła(jeżelitoprzyrównanieuczynićwol-
no),pierwszaznaszychskałwytryskująca,zarazodźródełznakomita,przepływająca
najpiękniejszePolskiokoliceipomnikiświetnościnaszej,wcieniuczystednopoka-
zującalubwświetlenieboodbijająca,spokojna,alemocna,niegłęboka,alenosząca
narodowebogactwoiwpośródojczystychtylkoniegdyśbrzegówdomorzaprzecho-
dząca6.
Brodzińskiakcentowałzatemzakorzenieniewpolskiejtradycji,podkreśliłrolęre-
nesansowegopisarzabędącegosymbolem,określałzasięgjegotwórczościiskalę
jejoddziaływania.StanisławPigoń,skrupulatnieopisującymeandryrecepcjispu-
ściznyczarnoleskiegopoety,podkreślał,żewedleBrodzińskiego:
klasycyzmnieskrzywiałKochanowskiego,alewłaśnieuwydatniłwnimiprzezniego
istotne,plemiennecechypolskości,zgodnybyłwięczcharakteremnarodowym.Cha-
raktertenbowiemstoi[ł]wnajbliższympokrewieństwiezcharakteremnarodowym
starożytnychRzymian.Dowodzitegodostatecznietakasamatamitunaturajęzyka,
jakoteżpodobieństwoinstytucjipaństwowychobunarodów7.
DlaautoraWiesławadokonaniarenesansowegohumanistystająsięponadtowzo-
remuczuć,wyznańirefleksjiintymnych,oczympisałwwierszuDoJanaKocha-
nowskiego:
4
JanKochanowskiikulturaodrodzenia.MateriałyzsesjinaukowejzorganizowanejprzezUniwersytet
Warszawskiwdniachod19do21marca1981rokuwWarszawie,red.Z.Libera,M.Żurowski,s.189.
5
A.Aleksandrowicz,SybillańskiaspektkultuJanaKochanowskiego(Zdziejówpoetywliterackim
środowiskuPuław),w:JanKochanowski1584-1984…,op.cit.,s.263-288.
6
K.Brodziński,Pismaestetyczno-krytyczne,oprac.A.Łucki,t.I,Warszawa1934,s.55,60.Opoglą-
dachBrodzińskiegonatwórczośćKochanowskiegozob.Z.J.Nowak,JanKochanowskiwsądach
KazimierzaBrodzińskiego,w:JanKochanowski.Twórczośćirecepcja,red.Z.J.Nowak,t.2,Kato-
wice1985,s.40-57.
7
S.Pigoń,JanKochanowskiwsądachromantyków,w:idem,Studialiterackie,Kraków1951,s.54.
38
AdamMickiewiczUniversityPress©2021