Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
historiatego,czegoludzkośćwtymświeciedokonała,jestwgruncierzeczyhistorią
wielkichludzi,którzynatopracowali.Cibowiemwielcyludziebyliprzewodnikami
ludzkości,wzorodawcamiiwpewnymznaczeniutwórcamiwszystkiego,cocałezbio-
rowiskoludzizdołałozrobić,czegozdołałodosięgnąć64.
Mickiewiczwprelekcjachparyskich,wwykładziez20grudnia1842roku,konklu-
dowałpodobnie,żenwpolityce,jakiwsztuce,zjawiająsięzawszejednostkiprze-
wodnicząceepokomicokolwiekbyczyniładumaogółu,trzebaprzejśćpoprzezin-
dywidualność;trzebaiśćichśladem”65.OdrębnieoproblemietympisałEmerson,
któryzanotował,żenistotanaszazostałazwielokrotnionaprzezspuściznętych,co
byliprzednamiidlanastworzyli.Zjakążłatwościąprzyswajamysobieichdzieła!
[ł]Życienaszeotoczonejestsłonecznymkręgiemwiadomości,wynikiempracy
ludzizmarłych”66.
Oczywiściejużodczasówstarożytnychwkulturzerozważano,kimwinna
byćwybitnajednostka67,aproblemtenniebyłobcytakżepóźniejszymmyśli-
cielom.NiemniejjednaktoCarlyle)a,MickiewiczaiEmersona-mimowielu
różnicwichkoncepcjach-uznaćmożnazagłównychdziewiętnastowiecznych
kontynuatorówrefleksjinadroląjednostkiwdziejachświata,refleksjiformuło-
wanejwczasie,kiedydochodziłodojejprzesilenia,nswoistegonatężeniaczęsto-
tliwościmyśleniaowielkichludziachiprzyznawaniaimszczególnieszerokich
kompetencji”68.Silnepiętnoodciśnienadziewiętnastowiecznychbohaterach
proceslaicyzacjiróżnychkoncepcjisakralnych,którypozwoliłnaformułowa-
nieradykalnychocen,skrajnewartościowanieczydalecesubiektywnewybory
wtejmaterii.Nadrzędnąkwestiąstałasięrefleksjanadtym,jakąrolępowinni
odgrywaćwielcyludziewhistoriinarodówijakiwinienbyćichstosunekdo
resztyspołeczeństwa.Taniezwykłapojemnośćznaczeniowaideiwielkichludzi
pozwalałanaszeregmodyfikacjiiwielowariantowośćujęćorazstwarzałamożli-
wośćłączeniajejzwielomainnymikwestiami.
64
T.Carlyle,Bohaterowieicześćdlabohaterówipierwiastekbohaterstwawhistorii,Kraków2006,
s.5;[braknazwiskatłumacza],cyt.za:J.Czernik,Międzyindywidualizmemakolektywizmem.
Jednostkaizbiorowośćwliteraturzeromantycznej.Studiumzhistoriiidei,Kraków2014,s.103.
65
A.Mickiewicz,Dzieła,komitetred.Z.J.Nowak,M.Prussak,Z.Stefanowska,C.Zgorzelski,t.X:
Literaturasłowiańska.Kurstrzeci,Warszawa1998,s.34.
66
R.W
.Emerson,Przedstawicieleludzkości,przeł.M.Kreczkowska,Kraków1909,s.12.
67
Wspomnianiautorzymieliproblemzterminologiąpozwalającąimnazwaćdokonaniajednostek
naprzestrzeniwieków.Japosługiwaćsiębędę,zaCzernikiem,określeniami:nbohater”
,nwielki
człowiek”
,njednostkawybitna”
.Zob.J.Czernik,Międzyindywidualizmemakolektywizmem...,
op.cit.,s.117.Zob.ponadto:T.Drewnowski,ŚladyEmersonawliteraturzepolskiej,nPamiętnik
Literacki”1992,83/2,s.156-167;M.Skwara,MickiewicziEmerson-prelekcjeparyskie,nPamięt-
nikLiteracki”1994,84/3,s.104-122.
68
J.Czernik,Międzyindywidualizmemakolektywizmem…,op.cit.,s.106-107.
31
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
