Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mającnauwadzespecyfikęromantycznegorenesansyzmu,wartokategorię
tęujmowaćwramachprocesuhistorycznoliterackiego.Poglądyromantyków
dotyczącekulturyXVIwiekulokująsiębowiempomiędzyoświeceniowymwy-
obrażeniemoodrodzeniuawizerunkiemepokinakreślonymwdrugiejpołowie
stulecia.Obszarbadańliteraturoznawcówmożezatemmiećniezawszetożsame
granicezewzględunaobranąmateriębadawczą,metodologię,postawionecele
izałożenia.Wartoprzytymzauważyć,żebadanianadliteraturąXVIIIstule-
ciamająjużswojewnikliweopracowaniapoświęconetradycjistaropolskiej53.
Wtymkontekściechciałbymsięskupićnakilkutylkoistotnychkwestiachzwią-
zanychzrecepcjąrenesansuwliteraturzeklasycystycznejorazwliteraturze
drugiejpołowywiekuXIX.WacławWaleckipodkreślał,żeistotąklasycyzmu
jakogłównegonurtuoświeceniapolskiegobyłoprzejmowaniedziedzictwaprze-
szłości,jegopogłębianie,uzupełnianieiprzekazywaniepotomnościwlepszej
formie54.Wtrudnychwarunkachporozbiorowychpoecioświeceniamusielido-
konaćrekonstrukcjiprzeszłości,aponadtoocenićtradycję,naktórąsiępowoły-
wali.Wwynikuprocesukształtowaniawzorówsądyklasykówbyłyzróżnicowa-
ne.Wliteraturzeodrodzeniaposzukiwanowówczas:regułjęzykapoetyckiego
igatunkówliterackich,nawiązańdotradycjiklasycznejibiblijnej,umiejętności
wkomponowaniawstylwysokielementówkulturyrodzimej,śladówzaangażo-
waniaspołeczno-dydaktycznegopoety,aspuściznatwórcyzXVIwiekumiała
byćczęściąklasycystycznegoprogramunaprawyRzeczpospolitej55.Zkoleidla
pisarzydrugiejpołowyXIXwiekuzasadniczympunktemodniesieniabyłynaj-
częściejdziełaJacobaBurckhardaiFriedrichaNietzschego.Tymsamymwiedza
orenesansiestałasiępolemndysputokulturowychzdobyczach”
,jakinteresująco
pisałaotymUrszulaKowalczuk56.Naznaczeniuzyskiwałnaukowyorazese-
istycznynurteuropejskichdociekań,którezostałyprzyswojonepolskimbada-
czomijużnastałezaanektowanenarodzimygrunt.Najgorętszedyskusjetoczyły
sięwokółproblematykicharakteruzjawiskarenesansyzmu,skupiałysiętakżena
określeniujegogranicczasowychiprzestrzennych.Nadalistotnapozostawała
kwestiawartościowaniadokonańdawnejepokiorazjejosiągnięć.Orenesansie
pisanowkontekściepytańongenealogięczłowiekanowoczesnego”57intoczącej
53
Zob.m.in.T.Chachulski,Opóźnionepokolenie.Studiaorecepcji„głębokiej”JanaKochanowskiego
wpoezjipolskiejXVIIIwieku,Kryspinów2006;S.Pietraszko,Doktrynaliterackapolskiegokla-
sycyzmu,Wrocław1966;W
.Walecki,Tradycjestaropolszczyznywoświeceniustanisławowskim
(Wstępnasyntezahistorycznokulturalna),Kraków1987-wpublikacjachtychzawartazostała
bogatabibliografiaprzedmiotu.
54
W
.Walecki,Tradycjestaropolszczyznywoświeceniustanisławowskim…,op.cit.,s.8.
55
T.Chachulski,Opóźnionepokolenie…,op.cit.,s.11,13.
56
U.Kowalczuk,Powinnośćiprzygoda…,op.cit.,s.28.
57
Ibidem,s.10.
29
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
