Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tanabyłazindywidualnymiżyciorysamiosóboróżnymstatusiespołecznym.
Głównymmotywemsprawczymwieluniespodziewanychzwrotówakcjiuczynił
Kraszewskiludzkieżądzeinamiętności,conieprzeszkadzałomuwukazaniu
bogactwa,różnorodnościiwielkościpaństwaJagiellonów.Wramachkonstruk-
cjipowieścimodelowanejnapsychologicznychportretachbohaterów,które
przeplatanesąhistorycznymiwydarzeniamizepokinzłotegowieku”
,prozaik
podejmowałkwestięokreślonąprzezTadeuszaBudrewiczamianemnzagad-
nieniahistorycznejfikcji”
50
.Powstawałaonadziękiwnikliwemustudiowaniu
dawnychzapiskóworazpróbiepisaniaodziejachprzezpryzmatnastępstwapo-
szczególnychdatiwydarzeńzeszczególnympodkreśleniemtego,costanowiło
siłęnarodu,awięckultury,tradycji,obyczajów.Wmyśluwagprozaikagwa-
rantemciągłościnarodustałsiękrólireligia.Istotnymjesttakżefakt,żeten
sposóbpisarstwazakładałnprzedstawieniekoncepcjihistoriicywilizacjijako
modelukonkurencyjnegowobechistoriipolitycznej”
51
.Kraszewskiprzekonany
byłodoniosłejroliRzeczpospolitejwXVIwieku,alejegorefleksjitowarzyszyła
stałanutaniepokoju
52
.Pisarzstarałsięzachowaćwzględniemożliwyobiekty-
wizm,balansującwswoichpowieściachpomiędzyafirmacjąepokiadostrzeże-
niemjejmrocznychstron.
Wielostronnośćspojrzeńnaproblematykęzwiązanązkulturąodrodzenia
wrefleksjipolskichpisarzypierwszejpołowyXIXwiekubywazaskakująca.Wią-
załasięonazokreślonymsposobemkreowaniaipodtrzymywaniamitunzłotej
epoki”
,odrębnościąisiłąRzeczpospolitej,którajednakniepotrafiławporęzare-
agowaćnawypadkipolityczne,jakiemiałymiejscewmoralnieosłabionejEuro-
pie.Wperspektywiezarysowanychtuwizjiodrodzeniainteresującympozostaje
fakt,żeokresrenesansustawałsiętakżesymbolicznymzwierciadłemodbijają-
cymproblemyestetyczneczasówromantyzmu.Mamtunamyślipodobieństwo
pewnychtematówpodejmowanychwobuepokach,takichjakwyodrębnienie
ideiwłasnegonaroduspośródinnychnacji,stosunekjednostkidowspólnoty
narodowej,sięganiedohistorycznychkorzeni,modelartystyrealizującegosię
wwieludziedzinachsztuki,szerokorozumianyhumanizm,uzależnieniekultury
odcharakterunarodowegoiwarunkówklimatycznych.Jednak,conajważniej-
sze,romantycydokonaliznaczącychreinterpretacjitychkwestii.Skupiającsię
właśnienadorobkuodrodzenia,refleksjenadwskazanątuproblematykąskon-
struowalinanowo.
50
T.Budrewicz,StańczykKraszewskiego…,op.cit.,s.85.Zob.także:W
.Danek,Powieścihistoryczne
JózefaIgnacegoKraszewskiego,Warszawa1966(rozdz.Historycznapowieśćdokumentalna);J.Ja-
rowiecki,OpowieścihistorycznejJózefaIgnacegoKraszewskiego,Kraków1991,s.29-51.
51
Ibidem,s.85-86.
52
U.Kowalczuk,Powinnośćiprzygoda…,op.cit.,s.197.
28
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
