Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
skichczasów”
,wreszciesposobypisaniaodawnejepoce(zakresczasowy,główne
cechy,przedstawiciele).
Refleksjeromantykówoczasachodrodzenialokująsięnaskrajunowożytnych
inowoczesnychwyobrażeń.Myśliispostrzeżeniadziewiętnastowiecznychdo-
tyczącerenesansubyływytworemhistorycznegodyskursu,rodzajemponadcza-
sowejideiimitu.Zewzględunannowe”wykrystalizowaniesięsamegoterminu
nrenesans”orazzracjifaktuspecyficznegozwrotu,jakinastąpiłwsposobiepisa-
niaoodrodzeniujakoodziejachkulturyeuropejskiej,wswojejpracyproponuję
wprowadzeniepojęciaromantycznegorenesansyzmu.Poglądyromantykówocza-
sachKolumbów,GutenbergówiLutrówkształtowałysiępodwpływemlicznych
lektur,podróży,zainteresowaniatożsamościąwłasnegonarodu,poznaniemjego
historycznychmiejscczyartefaktówkultury.Nieobojętnedziewiętnastowiecznym
byłyteżichsubiektywnepoglądyiwyboryzwiązanezróżnymiwizjamikultury,
istotnąrolęodgrywałrównieżprzepływinformacjisprzyjającybudowaniuokre-
ślonychfabułdotyczącychepoki,anawetprofesje,którepodejmowaliromantycy.
Wiedzaorenesansiestawałasięprzedmiotemdociekań,rekonstrukcji,studiów
ispekulacji,wzbudzałaemocje,poruszaławyobraźnię.Wiązałasięzzespołem
skojarzeń,anieprecyzyjniezdefiniowanychpojęć,balansowałamiędzyfaktami
afikcją,przedstawieniemareprezentacją.Wewczesnymromantyzmiedominowa-
łatendencjadotraktowaniaprawdyhistorycznejjakorzeczydrugorzędnejwobec
nadawaniuprzeszłościokreślonychznaczeń.Zczasem,podwpływemweryfikacji
dotychczasowychsądóworaznowychustaleńifaktów,refleksjapoświęconakultu-
rzerenesansowejstawałasiębardziejprecyzyjna.Tymsamymwyobrażenieoepo-
cezaczęłosiębardziejkrystalizować,zbliżającsiędotworzenianarracjibliskich
pisarstwuhistorycznemuopartemunazgromadzonychmateriałach.
Wromantyzmie,jakiwcałymXIXwieku,dominowałydwakonkurująceze
sobąwyobrażeniaoodrodzeniu:ndionizyjsko-demoniczny”inestetyczno-mitycz-
ny”38.Pierwszynurtprzedstawiałrenesansjakookresmoralnegoupadkuczłowie-
ka,czasprzepełnionygroząiaurązagadkowości.Zkoleiwdrugimodwoływano
siędomodeluXVIwiekujakoepokirozkwitukultury,naukiiantropocentryzmu.
Zapisywaneprzezartystówkonfrontacje,dialogi,porównaniaorazobserwacje
służyćmiałydiagnoziewłasnejliteraturyisztuki.Sądyromantycznychpoetów
rozpościerałysięzatempomiędzyafirmacją,ambiwalencjąanegacją.Tworzyłysię
wtensposóbsensotwórczenapięciawynikającezróżnegonastawieniaposzcze-
gólnychartystówipisarzydoepokiodrodzenia39.
38
M.Zgórniak,Wokółneorenesansu…,op.cit.,s.36.
39
Zob.m.in.J.B.Bullen,TeMythoftheRenaissanceinNineteenth-CenturyWriting,Oxford1994-
autorkoncentrujesięnapracachfrancuskichiangielskichpoetów,historyków,artystówiteore-
tykówestetyki,np.Voltaire)a,JeanadeSismondiego,AugustusaWelbyPugina,WalteraPatera.
Badaczswoimstudiompoddajeopiszmianyznaczeniawdziewiętnastymwiekutego,cookreślić
22
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
