Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.OczekiwanienaWschód.1984–1989
25
postrzeganyjestjakowyznaczającypoczątekokresuprzełomuduchowe-
gospołeczeństw,którepodrugiejwojnieświatowejznalazłysięwzasięgu
wpływówZwiązkuRadzieckiego.Przełomroku1980/1981,takważnydla
Polaków,zapoczątkowującyradykalneruchywolnościowewEuropie
WschodniejiŚrodkowej,zperspektywyZachoduniemiałtakiegoznacze-
nia,jakwłaśnieklamralat1984–1989,wktórejzawierałosięowo
niespokojne,pełnezaciekawieniaoczekiwanieZachodunaWschód.
Bezwzględniewyznaczający,,nowąerę’’wpolityce,gospodarce,kulturze
rok1989przysłoniłwagęwydarzeń,którezapoczątkowałaSolidarność
wPolscew1980i1981r.,nacozwróciłuwagęamerykańskikrytykEd
Ward,recenzującywystawęAftertheWall:ArtandCultureinPost-
CommunistEuropewBerliniezprzełomu2000i2001r.,zorganizowaną
przezModernaMuseetwSztokholmie
25.
Przyjętezatemwtejksiążcecezuryczasowe(1984–2002),zjednej
strony,mającechyumowności,zdrugiej–wpełniwpisująsięwokres
szczególnegozaciekawieniaZachoduwydarzeniamipolitycznymi,społecz-
nymiikulturalnymi,rozgrywającymisięwEuropieŚrodkowo-Wschodniej.
Brzemiennywwydarzeniaartystycznerok1984sytuujetymsamymproblem
polskiejsztukipowojennej,rozważanejprzezamerykańskąkrytykęprasową,
wklamrzewydarzeń,któremiałymiejscepomiędzyrokiem1984a1989
orazwlatachdziewięćdziesiątych,postrzeganychjakodekadakońcaepoki.
Symbolicznadata,którąwyznaczapoczątekprzeprowadzonychprzeze
mniebadań(rok1984),stanowiistotnącezuręwodniesieniudorecepcji
polskiejsztukiwStanachZjednoczonych.Niezwykłapopularnośćksiążki
George’aOrwellawtamtymczasiewAmerycełączysięzatemzewzras-
tającymzainteresowaniemsztukązEuropyWschodniejiŚrodkowej.Kry-
tycyamerykańscyinterpretująrzeźby(Tłumy)Abakanowicz,przywołując
książkęczeskiegopisarza-dysydentaMilanaKunderyTheArtoftheNovel,
wydanąw1988r.wNowymJorku.SugestywnesłowaKundery,,opisujące
hipnotyczneokowładzy,desperackoszukającejswejwłasnejobrony,
władzynieustanniegwałcącejprywatneżycieobywateli’’
26,wyrażajątu
dążeniedoodczytaniadziełapoprzezhistorięimiejsce,wktórymnarodziła
sięjegoidea.
Równieżdlaartystów,którychtwórczośćrozważanajestwtejksiążce,
rok1984miałswoistywymiarsymboliczny,byłzarazemrokiemwyzna-
czającymstopnioweodchodzenieodrygorówstaregoreżimuwPolsce,
codawałoartystomwiększąniżdotądniezależnośćtwórcząiszerszy
udziałwmiędzynarodowymżyciuartystycznym.
25Por.:E.Ward,EyeOnBerlin:TheGallery:AftertheFall–ASenseofDangerand
PlayMarks.TheWorkofEasternEurope’sNewGenerationofArtists,‘‘WallStreetJournal’’,
28December2000,s.n.n.
26M.Kundera,TheArtoftheNovel,NewYork1988,s.16.
