Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Innaprzestrzeń
gotowąnanowytekst...Czyżbywięctazachęcającadlatwórcy
kartabyławrzeczywistościotchłanią,najpierwrozmywającąko-
lorikontur,aostateczniepochłaniającąkażdywyrazistykształt
rzeczyiczłowiekaczybodajwypowiedzianeprzezeńsłowo?Ta
pustakartajestwięcpokusąiwyzwaniem-tajemnicąpozostaje,
komuostatecznieudasięutrwalićnaniejswojesłowo:dobremu,
miłosiernemuStwórcyczywładcyZła,Księciutegoświata?Jaka
siłabędzietutajrządzićczłowiekiemijakibędziesamczłowiek?
RozpoczynająclekturępolskichświadectwoGUŁagu,moż-
naodnieśćwrażenie,żepytaniaMickiewiczowskiegowędrowca
przetrwałyromantyczneczasyiwpisanezostaływdoświadcze-
niadwudziestowiecznychbohaterówliteraturyłagrowej.Badając
todoświadczenie,jakopierwsząopisujęprzestrzeń-swoistą
ramę,wewnątrzktórejporuszasiębohater.
Kimjestbohater?WobecprzestrzeniRosji-Sowietówsta-
jejakoktośwezwanytutajwbrewwłasnejwoli.Ijeślimówięotej
postaci-bohater-toniezapominam,żewiększośćtekstówoła-
grachtoopowieściautobiograficzne.Ichbohaterjestwięcczę-
stozarównonarratorem,jakiautorem.Aleto,kimjestopowia-
dający,niezmieniapunktu,zjakiegowidzianajestiprzeżywana
przestrzeń-ten,ktomówi,jestwzględemniejprzybyszem.
Podkreślenietejdystynkcjijestważnedlaopisaniapierwsze-
gozetknięciasięzprzestrzeniąRosji(Sowietów).Bohaterjako
przybyszprzychodziskądśDspoza”,jestwięctuobcy,alezarazem
jużwnosidoprzestrzeniDtutaj”jakieśoniejwyobrażenia.Istot-
newydająsiędwa,paradoksalniemożepołączone,spośródnich:
popierwsze,wwyobrażeniachprzychodniaprzestrzeńRosji(So-
wietów)jestogromna,nie-ograniczona,bez-kresna;podrugie,
jesttozamkniętaCałość,przestrzeńDinna”.OwaDinność”tylko
początkowomożebyćwytłumaczonakondycjąbohatera:Dnie-
znajomego”,Dobcego”.Przybysz,wkraczającwobrębtejprze-
strzeni,będziemozolnierozpoznawałjejkolejnepoziomy.Zagłę-
biającsięcorazdalej,przekonasięjednak,iżtoDrozpoznawanie”
nieograniczasiędocodziennejorientacjichociażbywstronach
świata.DRozpoznawanie”staniesięnieustanną,jużnigdynie-
opuszczającąbohateraDstrategią”,itostrategiąnietylkowobec
-40-
