Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
17
politykazagranicznainterpretowanajestjakoreakcjanaśrodowiskozewnętrzne,
zwłaszczanastanrównowagilubjejbraku(klasycznateoriabalanceofpower);
poziomuΠpaństwowego”–iwówczaspolitykęzagranicznątraktujesięjakorezul-
tatkrajowego,wewnętrznegosplotuokreślonychczynników,społecznychpotrzeb,
ideologicznychwartości;poziomuΠdecyzyjnego”
,gdypolitykęzagranicznąujmuje
sięjakookreślaniecelów,wybieraniekierunkówdziałaniaikoncentrujeuwagęna
motywacjachipercepcji46.
Owepoziomyanalizystająsięistotne,gdystawianejestpytanieosiłysprawcze
działaniapaństwwśrodowiskumiędzynarodowym,czylitzw.wyznacznikipolityki
zagranicznej.Wpolskiejliteraturzenaukowejstosowanesąwtymkontekście
różneokreślenia.RyszardZiębapostulujeużywaniezwrotuΠuwarunkowania”
,jako
pojęcianajszerszego,obejmującegozarównoczynnikiwarunkujące,jakiczynniki
sprawcze(określające)politykizagranicznej
47
.JanuszStefanowicziMichałDobro-
czyńskiużywająpojęć:Πdeterminanty”
,Πprzesłanki”orazΠczynniki”
48
.Ziemowit
JacekPietraśproponujenatomiastokreślenieΠwyznaczniki”
49
,definiującjejako
Πsystemwzajemniewarunkującychsięprzesłanek,powodującychokreślony
skutekiwystarczających,abydanyskuteknastąpił”50.Takierozumienieowego
terminuznajdujezastosowaniewniniejszejpracy,niemniejjednaknieoznacza
to,żeokreślenieΠwyznaczniki”będzietuprzywoływanejakojedyne.Wydajesię,
iżniezależnieodjegorozpowszechnieniawpolskiejliteraturzeprzedmiotu
51
możnawtokubadańwykorzystywaćrównieżpozostałesformułowania–Πczyn-
niki”
,Πuwarunkowania”
,Πdeterminanty”–posługującsięnimijakosynonimami
zdefiniowanychpowyżejΠwyznaczników”
.
Wpodejściubadaczyeuropejskich
52
(wtymrównieżipolskich)dominuje
ogólnypodziałwyznacznikówpolitykizagranicznejna:
•
obiektywne,czylizmienneniezależneodwartościowaniadokonywanego
przezdecydentówidziałająceobiektywnie,awięczupełnieniezależnieod
stanuichdziałalności;
46W.Kostecki,op.cit.,s.55.
47
R.Zięba,Uwarunkowaniapolitykizagranicznejpaństwa,[w:]Wstępdoteoriipolityki
zagranicznejpaństwa,red.nauk.idem,Toruń2004,s.17.
48M.Dobroczyński,J.Stefanowicz,Politykazagraniczna,Warszawa1984,s.9-12.
49Z.J.Pietraś,Politykazagranicznapaństwa,[w:]Współczesnestosunkimiędzynarodowe,
red.T
.Łoś-Nowak,Wrocław1995,s.55.
50Ibidem.
51
NapowszechnośćużyciaterminuΠwyznaczniki”wpolskichpublikacjachzwracauwagę
ErhardCziomer.Zob.E.Cziomer,Politykazagraniczna…,s.108.
52
Wodróżnieniuodeuropejskiejliteraturyprzedmiotu,wnauceamerykańskiejnajbardziej
rozpowszechnionypodziałwyznaczników,przyjętyzaHaroldemiMargeretSprout,opiera
sięnawyodrębnieniusferypsychologicznej(percepcji,wyobrażeń,ocenioczekiwań)isfery
operacyjnej(rzeczywistości).Por
.R.Zięba,op.cit.,s.18.
