Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
Powyższespostrzeżeniawydająsiękorespondowaćzewolucjąsytuacjipoli-
tycznejnaobszarzepostsowieckim.Rozpadblokusocjalistycznego,anastępnie
samegoZSRSpociągnęłyzasobązmianęukładusiłnaświecie–cowymusiłonowe
rozgraniczeniestrefwpływów.FederacjaRosyjskajakokontynuatorkaZwiązku
Sowieckiegopodjęła,pomimopoważnegoosłabieniapolitycznegoigospodarcze-
go,wysiłekutrzymaniapozycjihegemonicznejwzględemswojegonajbliższego
otoczeniamiędzynarodowego.MiejscepaństwEuropyŚrodkowo-Wschodniej
(pełniącychdo1989rokurolęsatelitówZSRS)miałyzająćwrosyjskiejstrefie
wpływówrepublikiskupionewWNP–wtymUzbekistan.
Sytuacjazmiany–równieżzmianyukładusiłwsystemiemiędzynarodowym–
jestprocesemdynamicznym,wktórymaktywnośćwykazująnietylkopodmioty
wywierającewpływ,aletakżete,któretenwpływodczuwają.Teostatnienaj-
częściejzmierzajądouzyskaniajaknajwiększegostopnianiezależnościwzglę-
demhegemona.Odnoszącsiędopotencjalnychmożliwościopuszczeniaprzez
Uzbekistanrosyjskiejstrefywpływów,wartoprzypomniećopublikowanąw1969
rokuprzezamerykańskiegohistorykaDonaldaKaganapracępt.TheOutbreakof
thePeloponnesianWar.Wksiążcetej,podejmującejtematwojnypeloponeskiej,
autorwprowadzatypologięrelacjimiędzymocarstwamiapaństwamipodpo-
rządkowanymiwramachstrefwpływów.Jegozdaniem:
SojusznicySpartyniebylitraktowanijednolicie.Możemyrozróżnićtrzykategorie
sojuszników(ł).Pierwszaobejmujemałepaństwa,stosunkowosłabeipołożonena
tylebliskoSparty,byłatwojepodporządkowaćiutrzymaćwryzach.(ł)Nadrugą
kategorięskładająsiępaństwasilniejsze,bardziejodległelubjednoidrugie,alenie
taksilnelubodległe,byuniknąćkary.(ł)GdySpartabyłasilna–mogłaiżądała
odnichposłuszeństwa;gdybyłasłabalubzaabsorbowanaczyminnym–mogły
onedziałaćposwojemu,atakowaćsąsiadów,którzymoglibyćteżstowarzyszeni
zeSpartą,przyjmowaćdemokratycznekonstytucje,anawetzawieraćsojusze
zinnymipaństwaminieprzyjaznymiwobecSparty.Takaniezależnośćzawsze
byłatymczasowaiczasemkosztowna.Trzeciakategoriaskładasięzpaństwtak
odległychlubtakpotężnych,żeichniezależnośćbyłarzadkonaruszanaiktórych
politykazagranicznabyłarzadkopodporządkowanainteresomSparty.TylkoKorynt
iTebynależałydotejgrupy39.
Amerykańskiautorsugerujezatem,iżwarunkiemuzyskaniaczyteżutrzy-
manianiezależnościodmocarstwajestbądźwyraźneoddalenieodjegogranic,
bądźosiągnięcieniezbędnegopoziomupotęgi.Taostatniawliteraturzeprzed-
miotucharakteryzowanajestzkoleijakoelement,któryumożliwiajednemu
państwuΠwywieranieznaczącegowpływunainnychuczestnikówstosunków
międzynarodowych”
,sprzyjającyΠtakiemuoddziaływaniunainnepaństwa,by
39D.Kagan,TheOutbreakofthePeloponnesianWar,Ithaca1969,s.21-22,cyt.za:J.Bryła,
op.cit.,s.137.
