Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
wniejsferkontaktu,przepływu,wymiany,rytmówwspólnychzinnymikultura-
mi.Kulturadiasporyniejesttraktowanajakozamknięta,izolowana,jednorodna,
transgeograficznacałość,aleraczejjakootwarty,zróżnicowanyobszar,naktóry
składająsięrozmaitelokalnewarianty,powstającewwynikuzwiązkówzkultu-
raminieżydowskimi.Wprzedmowieredaktortomu,DavidBiale,jakometodo-
logicznądyrektywęzalecawydobywaniedialektykijednościizróżnicowania:
Kulturajawiłabysięwięcwperspektywiemnogości:możemymówićożydowskichkultu-
rachzamiastojednejkulturzeżydowskiej.[...]takadefinicjapomijałabyistotnyelement
żydowskiejkultury:ciągłośćzarównotekstowych,jakiludowychtradycjipoświadczoną
przezcałąhistoriężydowskąróżnychmiejsc.[...]Napoziomiezarównoelitarnym,jakipo-
pularnymŻydzibyliwięcjednocześniejednymibylizróżnicowani10.
Stądbadanianadkulturądiasporyujmowanąwperspektywiecałościowej
należygodzićzbadaniaminadlokalnymi,zróżnicowanymikulturamidiaspory.
Logikadowodzeniaautonomii,odrębnościitrwałychgranicpowinnasięłączyć
zlogikąwskazywaniawięziorazmiejscwspólnych,uznaniagraniczaprzepusz-
czalneiporowate.
Narracjawielokulturowościbyłaprzygotowywanaiwspierana-możnato
międzyinnymiobserwowaćwpracachsamegoRosmana-przezmodelkultury
żydowskiejjakopolisystemu,popularnywliteracko-kulturowychbadaniachju-
daistycznychodlatosiemdziesiątych.Koncepcjapolisystemuzastępowaławcześ-
niejszy-mającyzakorzenieniewdyfuzjonizmie-stylbadań,koncentrującysię
nastudiachnadkulturowymiwpływami.Krytykująckategorięnwpływu”
,Ros-
manwskazuje,jakiekłopotystwarzaonawbadaniachrelacjikulturynieżydow-
skiejwiększościiżydowskiejmniejszości.Ichgłównympowodemjestwłaściwa
modelowiwpływuperspektywagenetyczna,nakazującaidentyfikowaniepier-
wotnychiautentycznychwzoróworazrekonstruowanieszlakówichprzenikania
zobszarówtwórczychiinnowacyjnychkusferompasywnym,receptywnym.Ros-
manwątpiwmożliwośćorazprawomocnośćtakichidentyfikacjiirekonstruk-
cji,przekonany,żezasadnieorzekaćmożnawyłącznieowspólnychelementach
czypraktykachkulturowych,kulturowychparalelachalbolokalnychwariantach
wspólnychwzorów.Najpoważniejszyproblemmajednaknaturęnietylemeto-
dologiczną,ileideową:modelwpływuimplikujewizjękulturyżydowskiejjako
zależnej,nzakorzenionejizadłużonej”11od/w/uinnychkultur.Dodamwtym
miejscu,żenawetjudaiściopowiadającysięzaużytecznościąkategoriiwpływu
(ioceniającyniechęćdoniejjakoobjawklasycznegoBloomowskiegolękuprzed
wpływem...)widząpotrzebęjejreinterpretacjiiredefinicji.Proponują,abyuzna-
waćwpływyzawzajemneiwielokierunkowe,traktowaćjejakoelementdokonu-
10
Cyt.zaM.Rosman,Hybrydazczym?Związkikulturyżydowskiejzinnymikulturami[w:]Jak
pisaćhistoriężydowską?,s.127.
11
M.Rosman,Hybrydazczym?Związkikulturyżydowskiej...,s.126.
