Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NAZWA
bezpośrednieotoczeniewzdłużpierzeiplacupozostawałoprzestrzeniąwolną,która,
okrążającwokółtargowisko,dałapocząteknazwie„ring”(okrąg)przekształconejpotem
w„rynek”.Winnychjęzykachokreślenietoprzyjęłonazwęłączącąsięzfunkcją,anie
zformąprzestrzenną–niemiecki„Markt”,szwedzki„torg”,angielski„market”etc.
Wjęzykupolskimistniejejeszczejednookreśleniepublicznejprzestrzeniotwartej,któ-
remożnakojarzyćzformąplacumiejskiego–skwer.EncyklopedycznySłownikwyrazów
obcych13definiujejejakopochodzącezangielskiego„square”–„przestrzeńgruntuna
placachpublicznychzasianatrawą,ozdobionaklombem,rabatami”.Angielskiodpowied-
nikplacurzeczywiściemaprawiewewszystkichprzypadkachsłowo„square”wswojej
nazwie,choćniezawszejesttoterenzazieleniony(np.TrafalgarSquarewLondynie)
iniewszystkieplacenaterenieAngliimająformęrzutukwadratową,jaksugerowałobyto
dosłownetłumaczenietegosłowa.14Nazwatawystępujejakookreślenieplacudodziśna
terenachAngliiiobszarachjejbyłychkolonii(USA,Australia).Choć,jeżelichodziotak
narodowościowozróżnicowanepaństwojakStanyZjednoczone,równiepowszechnąna-
zwąplacujesthiszpańskie„plaza”(RockefellerCenterPlazawNowymJorku,CityHall
PlazawBostonie)czywłoskie„piazza”(Piazzad’ItaliawNowymOrleanie).
Takjakagoragrecka,przytaczanajakoklasycznyprzykładzałożeniaocharakte-
rzeplacumiejskiegowliteraturzedotyczącejmiast,takwśródnajczęściejcytowanych
przykładówplacówmiejskichdominująplacewłoskie.Niewątpliwienależyzgodzićsię
ztwierdzeniem,żenajpierwpolisiagora,apotemrzymskiecastrumiforumstanowi-
łymodelerozwojowezarównodlakształtowaniamiasteuropejskich,jakiichplaców.
Wprawdziewiększośćtychprzestrzenidziśjużniespełniaswojejniegdysiejszejroli,
jednakwjęzykuwłoskimprzetrwałysformułowaniapotoczneprzypominająceozna-
czeniutychmiejscwprzeszłości:„farapiazza”–spotkaćsię,wyjśćzdomu,wyjśćna
zewnątrz(takjakwniektórychregionachPolskimówisię„wyjśćnapole”),„mettereuna
cosainpiazza”–rozsiewaćplotki,powtarzaćzasłyszanewiadomości,czy„sfidarela
piazza”–gardzić,wyrażaćpogardęwobectłumu.Teidiomatycznesformułowaniaprzy-
pominająostarożytnej,sięgającejjeszczeswoimikorzeniamiantycznegoRzymu,roli
placu,jakomiejscakontaktówspołecznychnietylkonapoziomierelacjitowarzyskich,
lecztakżeintelektualno-informacyjnych.
Wielośćiróżnorodnośćokreśleń,jakiemożnaprzypisaćprzestrzeniplacu,uprawnia
dostwierdzenia,że:Nietylkotojestplacem,cosięplacemnazywa.
I.1.2.NIETYLKOTOJESTPLACEM,COSIĘPLACEM
NAZYWA
Angielskieokreślenie„square”(skwer)wPolscepoczątkowoograniczonebyłorze-
czywiścietylkodopowierzchnizazielenionych,znajdującychsięwewnątrzprzestrze-
niplacówlubpośródblokówzabudowy.Dziś,zwłaszczawdużychmiastach,często
możnazaobserwowaćnadużywanietegookreślenia.Pojawiasięonocorazliczniej
13
Encyklopedycznysłownikwyrazówobcych,KsięgarniaWydawniczaTrzaska,Evert,Michalski,Warszawa1939.
14
TheEncyclopediaAmericana,USA,„AmericanaCorporation”,1963-zawieraokreśleniehasła„square”-termin
matematyczny-kwadrat;inneznaczeniategosłowadotycząwieluróżnychobiektówmającychformękwadratu,tak
jaknp.placmiejski.
12
