Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przestrzeniotoczonejdomami,miejscempodzabudowę”.Podobnewydawnictwasłow-
nikowewydaneostatnio,jaknp.„Słownikwyrazówobcychizwrotówobcojęzycznych”
WładysławaKopalińskiego,objaśnieńtegosłowajużniezawierają.
NajszerszyopispojęciaplacmożnaznaleźćwWielkiejencyklopediipowszechnej8,
któradefiniujejejako„niezabudowanąprzestrzeńwobrębiemiasta(osiedla)przezna-
czonądospełnieniaokreślonejfunkcjiwzależnościodsposobuużytkowania”.Whaśle
wyróżnionotrzygłównegrupyplaców,wśródktórych,zanajczęściejwystępująceformy,
wymienianesą:
1.Plackomunikacyjnystanowiącyformęskrzyżowaniadwóchlubwięcejulicwrazze
wszelkimijegorozwiązaniamitechnicznymi,zarównojakowęzłyjednopoziomowe,
wielopoziomowe,jakiskrzyżowaniaoruchuobwodowym.Dotejgrupyplacówzali-
czonorównieżprzestrzeniewyznaczonenamiejscapostojowedlasamochodów.
2.Placewnętrzowe9zeświadomieskomponowanąobudowąarchitektoniczną.Zależ-
nieodpotrzebyplacetemogąbyćwykorzystywanenacelehandlowe(plactar-
gowy,m.in.rynkistaromiejskie),zebraniapubliczne(np.greckaagora,rzymskie
forum),uroczystościpaństwowe(np.placDefilad).Mogąonestanowićteżprzed-
poleważnychgmachówpublicznych,przyczympełniączęstorolęskweru.Wprze-
strzennymkształtowaniuzabudowytychplacówwprowadzasięalbozasadęsy-
metriiwstosunkudogłównejosizałożenia,albozasadęswobodnegozestawienia
zharmonizowanychzesobąbrył.Wkompozycjitejważnąrolęodgrywazieleń.
3.Placenieobudowane,którestanowiątrzeciągrupę,sątoplacepołożonewśródzie-
leni(placesportowe,placezabawdladzieciitp.).
4.Różneodmianyplacówrzadkowystępująwformieczystej,funkcjeichiformymogą
sięnakładać.
Wydajesię,żenajbliższetradycyjnejdefinicjiplacumiejskiegopowinnobyćobja-
śnienietegohasławIlustrowanejencyklopediiarchitekturyibudownictwa10,lecztu
równieżaspektkomunikacyjny,jakojednazobecnychfunkcjiplacuznalazłsięwobja-
śnieniuhasła.
Określeniem,któreczęstokojarzonejestzpojęciemplacuwmieściejestsłowo
„rynek”.Źródłosłówtejnazwy,cytowanySłowniketymologicznyjęzykapolskiego,wy-
wodziodniemieckiegosłowa„hring”oznaczającego„okrąg”,„pierścień”.Wprogramie
telewizyjnym„Ojczyzna–polszczyzna”prof.JanMiodekpodaje,żeokreślenie„hring”
przyjęłopoczątkowowjęzykupolskimformę„rink”lub„rynk”(przetrwałedodziśwna-
zwie„ryngraf”),awobecrzadkospotykanejwjęzykupolskimzbitkiliterowej„nk”uzy-
skałoformę„rynek”,któraostatecznieutrwaliłasięjakookreślenieplacutargowego.
PotwierdzenietegomożnaznaleźćuMichaelaWebba11,który,wspominającorynkach
wPoznaniu,KrakowieiWarszawie,sugeruje,iżnazwatawynikałazfaktu,żebyłyone
dawniejprzestrzeniamigęstozabudowanymi(główniestraganamiikramami).12Jedynie
8
Wielkaencyklopediapowszechna,PWN,Warszawa1966.
9
Dokładniehasłotosformułowanejestjakotzw.placewnętrzowe.
10
Ilustrowanaencyklopediadlawszystkich-architekturaibudownictwo,red.W.Szolginia,WydawnictwoNauko-
wo-Techniczne,Warszawa1975.
11
M.Webb,TheCitySquare,ThamesandHudsonLtd.,London1990.
12
Wniektórychpublikacjachniemieckojęzycznych(np.„StrassenundPlätze”)nazwaStarométskeNámĕstitłuma-
czonajestjakoAltstädterRing(RynekStaregoMiasta).
ETYMOLOGIANAZWY
11
